Voka organiseerde begin maart een enquête bij 1600 Vlaamse ondernemers, over alle provincies, alle sectoren en allerlei groottes van ondernemingen. De rode draad daarin was zeer duidelijk: ondernemers maken zich grote zorgen.
Onze economie hield het voorbije jaar opmerkelijk goed stand. Eind 2023 lag de economische activiteit 1,5% hoger dan een jaar eerder. Daarmee hoort ons land bij de betere groeiers van Europa, en doen we duidelijk beter dan Nederland (-0,8%), Duitsland (-0,2%) en Frankrijk (0,7%).
Die groei is evenwel in zekere mate ‘gedopeerd’ door het budgettaire beleid (zie het grote begrotingstekort) en de automatische loonindexering (die de koopkracht ondersteunde, maar dan wel voor een concurrentiehandicap zorgt).
Het resulterende begrotingstekort en concurrentiehandicap moeten de komende jaren terug rechtgetrokken worden en dat zal wegen op onze economie.
In die zin werd het voorbije jaar eigenlijk economische groei ‘geleend’ van de toekomst. Een nieuwe Voka-enquête maakt alvast duidelijk dat de Vlaamse ondernemers er niet gerust in zijn.
Ongeruste ondernemers
Voka organiseerde begin maart een enquête bij 1.600 Vlaamse ondernemers, over alle provincies, alle sectoren en allerlei groottes van ondernemingen. De rode draad daarin was zeer duidelijk: ondernemers maken zich grote zorgen.
Over alle respondenten schat 48% de huidige economische situatie in als negatief (in de industrie zelfs 56%). En opmerkelijk, 42% verwacht dat de situatie de komende 12 maanden zal verslechteren, en nog eens 42% verwacht dat de situatie hetzelfde zal blijven.
De belangrijkste zorgen voor ondernemers zijn:
- hoge loonkosten;
- moeilijkheden om geschikt personeel te vinden;
- verhoogde regeldruk en administratieve lasten;
- de politieke situatie;
- gebrek aan vraag.
De combinatie van nog redelijk meevallende economische activiteit en de sombere inschatting door de ondernemers wijst allicht op een grote onzekerheid. De redelijke groei wordt immers overschaduwd door een lange reeks risico’s, zoals de politieke situatie, de geopolitieke spanningen, de problemen in onze industrie, de druk op onze export, de vergunningenproblematiek, de reële kans op extra belastingen, de krapte op de arbeidsmarkt, de toenemende verplichtingen rond de duurzame transitie … Alles samen creëert dat een onzekere situatie waarin het moeilijk ondernemen is.
Sombere vooruitzichten
Nog verontrustender waren de antwoorden op de vraag of België nog een interessant land is om te blijven investeren en ondernemen. Daarop antwoordt een derde ja, een derde neen, en een derde weet het niet. Dat twee op drie Vlaamse ondernemers (en in de industrie zelfs drie op vier) er niet meer van overtuigd zijn dat België een interessant land is om te blijven investeren, zou alle alarmbellen moeten doen afgaan.
Verdere investeringen zijn immers absoluut noodzakelijk voor onze toekomstige groei, en dus ook voor onze toekomstige koopkracht en welvaart. Meer nog, om de grote transities die op ons afkomen, zoals de duurzame transitie, de digitale transitie en de demografische transitie, goed op te vangen, zijn de komende jaren net veel meer investeringen nodig, niet minder.
De verkiezingscampagne focuste de voorbije weken op migratie, koopkracht en vermogensbelastingen. Waar het echt over zou moeten gaan, is hoe we onze welvaart de komende jaren op peil kunnen houden, en liefst nog versterken, tegen de achtergrond van de verschillende risico’s waarmee we geconfronteerd worden. Veel politici lijken zich daar in de campagne opmerkelijk weinig van aan te trekken. De ondernemers zijn er alvast niet gerust in.
