We staan even stil bij de plannen van minister Demir over de modernisering van de milieueffectenrapportage.
Voor Vlaams minister van Omgeving, Zuhal Demir, was februari een productieve maand. Vlak voor het krokusverlof keurde de Vlaamse regering immers meerdere van haar conceptnota’s goed die bijsturing of vernieuwing van ons omgevingsrecht aankondigen.
Zo werd consensus gevonden over de verdere aanpak van het stikstofdossier en de bouwshift, en werden de krijtlijnen vastgelegd over hoe de regelgeving omtrent de omgevingsvergunning moet worden bijgestuurd. Een andere nota kondigde dan weer de komst van een nieuwe geïntegreerde procedure aan waardoor overheden voortaan door middel van een omgevingsbesluit met één beslissing bouwvoorschriften of een bestemming kunnen wijzigingen samen met het afleveren van een vergunning.
Hieronder staan we echter stil bij de conceptnota waarmee minister Demir haar plannen toelicht tot modernisering van de milieueffectrapportage.
In de praktijk zien we echter steeds vaker dat initiatiefnemers geconfronteerd worden met last minute onderzoeksvragen
Steven Betz, Senior Adviseur Milieu & Ruimtelijke Ordening bij Voka
Waar gaat dit over? Europa schrijft voor dat voor bepaalde plannen, programma’s en projecten een onderzoek wordt gevoerd naar de mogelijke effecten ervan voor mens en milieu. De resultaten van dit onderzoek worden dan gebundeld in een milieueffectrapport (MER), dat vervolgens mee in overweging wordt genomen bij de verdere besluitvorming voor het betrokken plan, programma of project.
In de praktijk is de opmaak van zo’n MER dikwijls een huzarenstukje. Het levert regelmatig dikke onleesbare rapporten op die daardoor hun doel missen, met name burgers en vergunningverleners helder informeren over de effecten. We willen dus af van de dikke boeken en evolueren naar heldere studies die 'to the point' zijn waarbij tezelfdertijd ook ingezet wordt op digitalisering.
Ook de administratie zal daarbij mee moeten evolueren naar een adviserende rol waardoor de uiteindelijke beslissing nog meer komt te liggen bij de vergunningverlener.
Averechtse effecten
Eén voor één goede ideeën maar ondergetekende wenst wel te waarschuwen op het reële gevaar dat deze vereenvoudigingsmaatregelen in theorie vaak anders lopen dan de praktijk. We moeten opletten dat onze drang naar meer integratie ook niet averechts werkt en daardoor onze rechtszekerheid ondermijnt.
Dat zien we bijvoorbeeld gebeuren bij de integratieoefening die enkele jaren terug werd doorgevoerd om de milieueffectenrapportage formeel te integreren in de procedure van de omgevingsvergunning. In de plaats van voor de vergunningsaanvraag het effectenonderzoek definitief af te ronden, blijft nu in principe alles open tot aan de beslissing over de vergunningsaanvraag.
In een ideale wereld biedt dat kansen om het onderzoek nog wat bij te vijlen naar aanleiding van opmerkingen die bijvoorbeeld burgers maken tijdens het openbaar onderzoek. Op die manier kunnen vergunningverleners beslissen op basis van een sluitend effectenonderzoek wat het onderzoek ook minder kwetsbaar maakt voor latere kritiek.
Last minute vragen
In de praktijk zien we echter steeds vaker dat initiatiefnemers geconfronteerd worden met last minute onderzoeksvragen die plots uit de lucht komen gevallen terwijl deze perfect aan bod konden komen tijdens het voorproces toen adviesinstanties al om hun advies werden gevraagd.
Er moet gezocht worden naar het juiste evenwicht tussen flexibiliteit en rechtszekerheid om nodeloze vertragingen te vermijden. In die zin vinden we het alvast een goede zaak dat de conceptnota aangeeft dat ze ook de mogelijkheid gaan onderzoeken om een facultatieve procedure te voorzien waarbij voor de indiening van een vergunningsaanvraag een project-MER kan worden goedgekeurd.
