Door het voorstel worden bepaalde natuurverplichtingen verstrengd, wat het vergunningenbeleid verder doet stroppen.
De Europese Commissie publiceerde in het kader van de Europese Green Deal een voorstel van verordening voor een Europese Natuurherstelwet. Door het voorstel worden bepaalde natuurverplichtingen verstrengd, wat zal zorgen dat het vergunningenbeleid nog verder stropt. Hoewel het voorstel van de EU zeker valabele doelstellingen beoogt, moeten pragmatiek en een totaalvisie voorop staan bij zowel het vastleggen als het realiseren van de doelstellingen.
Verplichte herstelmaatregelen
De Europese natuurherstelwet verscherpt de vereisten binnen de Habitat- en Vogelrichtlijn. In die twee richtlijnen worden doelstellingen opgelegd aan lidstaten gericht op het behouden of herstellen van vogelpopulaties en het behouden of herstellen van de gunstige staat voor habitattypes.
Deze richtlijnen bestaan al geruime tijd en op heden hangen aan de doelstellingen geen specifieke termijnen. De Europese natuurherstelwet wil hier wel bindende tijdspaden aan vasthangen. Zo zouden de lidstaten verplicht worden om herstelmaatregelen te nemen in de gebieden die vandaag niet in een goede toestand verkeren met deadlines in 2030, 2040 en 2050.
Niet verslechteren
Een andere, nieuwe verplichting met vermoedelijk een bijzonder vergaande impact, is dat lidstaten voortaan erop moeten toezien dat ook in gebieden waar een goede toestand is bereikt en waar de kwaliteit van de habitats van de soorten toereikend is geworden, de toestand niet mag verslechteren.
Ook buiten Natura 2000-gebieden zouden habitattypen en herstelde leefgebieden van soorten niet meer mogen verslechteren, tenzij er sprake is van overmacht, onvermijdelijke habitattransformaties die rechtstreeks het gevolg zijn van klimaatverandering of een project van groot openbaar belang, waarvoor geen minder schadelijke alternatieven beschikbaar zijn.
Pragmatiek noodzakelijk
Het beschermen van de Europese biodiversiteit is een doelstelling waar Voka uiteraard ook achter staat en het herstellen van natuur speelt een belangrijke rol in het aanpassen en mitigeren aan klimaatverandering. Wel moet dit op een realistische manier gebeuren waarin ondernemers ook ruimte blijven krijgen om te ondernemen.
Gelet op de moeilijkheden die we vandaag ondervinden om nog maar aan de huidige Europese natuurverplichtingen te voldoen, met bijhorende onzekerheden in de vergunningsverlening, zorgt dit voorstel voor grote ongerustheid en extra onzekerheid.
Grote impact voor Vlaanderen
Een goede illustratie hiervan is de stikstofproblematiek, die ook zijn wortels heeft in de Habitatrichtlijn. Vlaanderen heeft het vandaag bijzonder moeilijk om een sluitende oplossing te vinden voor zijn stikstofprobleem en er werd gekozen voor een programmatische aanpak dat een totaalpakket moet zijn waarin een hele reeks maatregelen zitten (bijv. natuurherstelmaatregelen) die voldoende garanties inhouden dat de stikstofdeposities dalen, dat de toestand van de Europees beschermde natuur niet verslechtert en dat op termijn de natuurdoelen kunnen worden bereikt.
Als het Europees Parlement en de Raad deze natuurherstelwet ongewijzigd zouden goedkeuren, dan zal dat een bijzonder grote impact hebben op Vlaanderen en zal ons ontwerp van definitieve PAS vermoedelijk niet meer voldoen. Vlaanderen dreigt dan werkelijk op slot te gaan te meer doordat de nieuwe verplichtingen ook zullen gelden voor gebieden buiten Natura 2000-gebieden. De maatregelen, inspanningen en kosten die Vlaanderen desgevallend zal moeten leveren, zullen buitenproportioneel zijn in verhouding tot de beoogde natuurwinsten.
Totaalvisie uit Europa ontbreekt
Maar daarnaast is het ook noodzakelijk dat de Europese wetgever zich realiseert dat in een dichtbevolkte en geïndustrialiseerde regio als Vlaanderen met intensieve landbouw in het buitengebied, het niet altijd evident is om alle doelstellingen inzake energie, natuur, milieu en klimaat met elkaar te verzoenen, hoe belangrijk ze ook allemaal zijn. Sterker nog, op dit moment lijkt het natuurrecht het pleit te winnen van de andere doelen.
Hoewel Vlaanderen volop willen inzetten op verduurzaming en hernieuwbare energie, merken we dat natuurbeschermingsregels uit de Habitat – en Vogelrichtlijn die projecten dikwijls dwarsbomen. Dat is opvallend, zeker gezien de vele initiatieven van de Europese Commissie de afgelopen maanden om deze procedures net te versnellen.
Vermits Europa in belangrijke mate de spelregels bepaalt waarbinnen gemanoeuvreerd mag worden, mag Europa niet blind zijn voor de moeilijkheden die landen en regio’s ondervinden om de Europese ambities waar te maken. We verwachten daarom van Europa dat ze een geïntegreerde visie opmaakt waarbij rekening gehouden wordt met de socio-economische uitdagingen in combinatie met de energie-, klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen inclusief een helder afwegingskader als dwingende Europese doelstellingen toch met elkaar zouden conflicteren.
