Hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en longaandoeningen zorgen samen voor 85% van de jaren in suboptimale gezondheid. Deze grote vier zorgen naast lijden en overlijden voor steeds meer ziekteverzuim. Ze nemen ook een aanzienlijke hap uit het gezondheidsbudget. Maar liefst 24 miljard per jaar gaat naar de zorgen voor deze chronische aandoeningen. Circa 8 miljard gaat naar uitkeringen voor zieke werknemers en nog eens 11,5 miljard gaat verloren door de gedaalde economische participatie door deze aandoeningen. Ze hebben dus niet enkel een persoonlijke impact, maar vormen ook een maatschappelijke en economische uitdaging.
Dankzij preventie kan op een zéér kosteneffectieve manier iets gedaan worden aan dit probleem. Er is een bulk aan kennis over welke preventieve interventies en toepassingen effectief kunnen bijdragen aan het voorkomen, opsporen en het beperken van de gevolgen van deze ziekten.
Yes, we can? No we don’t. De resultaten van het preventiebeleid in ons land zijn bedroevend. Het beleid is niet gericht, niet afgestemd en het heeft geen datagedreven onderbouw. Een decennium na het eerste KCE rapport ‘Chronisch zieken’ en 5 jaar na de opstart van de pilootprojecten voor ‘Geïntegreerde zorg’ weten we nog steeds niet hoeveel chronisch zieken ons land kent. Eveneens afwezig: cijfers over gezondheidsbevordering of preventiebudgetten van de verschillende overheden.
Vier werven voor een beter preventiebeleid
1. Investeer in preventie
België investeert 1.6% van het gezondheidsbudget in preventie, ver onder het Europese gemiddelde van 2.9% en de WHO doelstelling van 5%. Voka stelt voor om in de volgende legislatuur het budget op te trekken naar 3%. Om aan deze doelstelling te raken moet per inwoner het budget voor preventie opgetrokken worden van 117 euro per persoon per jaar naar 366 euro per persoon per jaar. Investeren in preventie brengt op. Belgisch onderzoek berekende dat via preventie het mogelijk is om 20% van de kosten voor deze vier aandoeningen te vermijden. In absolute cijfers betekent dit bijna 5 miljard euro minder uitgaven voor gezondheidszorg bovenop de stijgende productiviteit. Samen goed voor een return on investment na 7 jaar door 80% minder beroertes, diabetes type 2 en hartfalen en tot 40% minder kanker.
Het budget voor preventie moet opgetrokken worden van 117 euro per persoon per jaar naar 366 euro per persoon per jaar.
Daan Aeyels, expert welzijns- en gezondheidsbeleid
2. Werk meer samen binnen en tussen beleidsniveaus
Het gezondheidsbeleid is vandaag te versnipperd. Het samenspel van verschillende beleidsdomeinen op gezondheid vergt een duidelijk afgestemd beleid of een staatshervorming. Zowel de federale, gemeenschap als lokale besturen moeten op één lijn. De Sustainable Development Goals kunnen het kader vormen waarin via onder meer investeringen in armoedebestrijding, onderwijs en stedelijke ontwikkeling voor meer en betere gezondheid zorgen. Meer en betere gezondheid zal ook zorgen voor een verbetering van het opleidingsniveau en de economische situatie van burgers.
3. Formuleer ambitieuze preventiedoelstellingen
Er is een rechtstreeks link tussen de vier grote chronische aandoeningen en vier risicofactoren in individueel gezondheidsgedrag (tabaksgebruik, ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging en schadelijk alcoholgebruik) en de vier belangrijkste biologische risicofactoren (overgewicht en obesitas, hoge bloeddruk, verhoogde glucose en verhoogd cholesterol). De impact van de ‘grote vier’ en de duidelijkheid rond gedrags- en biologische risicofactoren maakt een gericht beleid mogelijk. Hou daarbij rekening dat gezondheidsgeletterdheid een bepalende rol speelt van risicofactor tot ziekte en samenhangt met socio-economische status en opleidingsniveau. Formuleer daarom ambitieuze preventiedoelstellingen die aansluiten op internationale standaarden met continue opvolging via een geïntegreerde, transparante boordtabel met doorvertaling in subdoelstellingen voor zorgzones, het lokale beleidsniveau en ziekenhuisnetwerken.
4. Zet in op digitalisering
Digitalisering en digitale medische toepassingen staan verder dan we denken. We zijn traag en terughoudend om ze te gebruiken en terug te betalen. De WHO roept in hun ‘best buys’ op om voluit in te zetten op digitale medische toepassingen. Dat kan door een uitbreiding van de terugbetaling naar websites, draagbare toestellen en software of apps. We kunnen ook zorgen voor meer transparantie en duidelijkheid rond de meerwaarde van digitale toepassingen, hoe ze privacy beschermen en de beveiligen en met wie ze gegevens delen. Samen met het versterken van digitale competenties van zorgvragers en zorgverleners kunnen digitale toepassingen zo een boost krijgen.
Lees nog meer verkiezingsvoorstellen van Voka op voka/verkiezingen.
