Koers zetten naar groei met nieuwe beleidsmakers aan het roer
Voka - Kamer van Koophandel West-Vlaanderen blikt terug op een bewogen 2024 en kijkt voorzichtig hoopvol vooruit naar 2025. Het voorbije jaar bracht veel uitdagingen voor ondernemers in regio Oostende: torenhoge energie- en loonkosten, 20% meer faillissementen, een complexe en krappe arbeidsmarktsituatie, een oplopend tekort aan bedrijventerreinen en een gebrek aan rechtszekerheid in vergunningsdossiers. Met de komst van nieuwe lokale besturen en een vernieuwde Vlaamse Regering waait er een frisse wind door de regio. “We staan voor een jaar waarin we de handen in elkaar moeten slaan om onze regio sterker te maken, met investeringen en innovatie als leidraad”, zegt Tom Bulcke, voorzitter Voka regio Oostende.
Talent activeren, aantrekken en opleiden
Hoewel de werkloosheid in de regio relatief hoog is, blijft de arbeidsmarktsituatie een rem op de economische groei. Ondanks het feit dat het aantal vacatures sterk toenam, steeg de werkzoekendengraad van 7,5% in 2023 naar 8,7% in 2024. “In regio Oostende zijn er relatief veel niet-beroepsactieven en werkzoekenden zonder werk. Veel meer dan in andere West-Vlaamse regio’s. Dat betekent dat hier wel nog potentieel is om niet-beroepsactieven en werkzoekenden zonder werk te activeren en te begeleiden richting één van de vele vacatures. Maar helaas zien we dat dat potentieel amper wordt benut”, stelt Tom Bulcke vast. “Wetende dat het activeren zo moeizaam verloopt, zullen we ook internationaal talent moeten aantrekken.” Voka West-Vlaanderen pleit daarom voor de oprichting van een International House in Oostende, dat buitenlandse werknemers (waaronder vooral hoogopgeleiden) ondersteunt met huisvesting, taalopleidingen en integratie.
Daarnaast blijft de samenwerking tussen onderwijsinstellingen en bedrijven van groot belang. “Laat ons verder werk maken om kinderen en jongeren enthousiast te maken voor technische en STEM-richtingen en ze beter voorbereiden op de noden van de arbeidsmarkt”, zegt Tom Bulcke.
Meer rechtszekerheid en ruimte om te ondernemen
Naast het tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten is het tekort aan bedrijventerreinen vandaag al een probleem in regio Oostende. Dat tekort zal op de middellange termijn alleen maar toenemen. De regio biedt momenteel slechts beperkte investeringsmogelijkheden met enkel wat ruimte op de haventerreinen van Plassendale. “De vernietigde vergunning van zalmkwekerij Columbi Salmon toont aan dat ook deze terreinen amper een oplossing kunnen bieden op de vraag van bepaalde investeerders. De Raad voor Vergunningsbetwistingen stelde dat de zalmkwekerij, die meer dan 5 hectare nodig heeft, ook buiten havengebied gerealiseerd kan worden en daarom niet thuishoort in dit havengebied. In theorie is dit misschien correct, maar in de praktijk is dat gewoonweg niet haalbaar. Voor een project van die grootorde is er in West-Vlaanderen geen ruimte meer”, getuigt Tom Bulcke. De nieuwe Vlaamse Regering moet daarom samen met de Provincie en de lokale besturen werk maken van bijkomende terreinen.
Voka West-Vlaanderen wijst ook op de problematische vergunningverlening. Te veel aanvragen voor een omgevingsvergunning voor industrie en bedrijvigheid worden geweigerd of stopgezet, omdat vergunningverlenende overheden nog te weinig oplossingsgericht te werk gaan. “Ook aan de vele beroepsprocedures moet iets gedaan worden. Verhoog de rechtsplegingsvergoeding, laat het algemeen (economisch) belang meer doorwegen en dwing mogelijke bezwaarindieners om tijdig hun rol en verantwoordelijkheid op te nemen”, aldus Tom Bulcke.
Haven Oostende, motor van de blauwe economie
De haven van Oostende vervult een belangrijke rol in de blauwe economie. De haven is een essentiële schakel om van onze Noordzee dé energiecentrale van de toekomst te maken en de aquacultuursector en visserij 2.0 een toekomst te geven. Voka West-Vlaanderen benadrukt daarom het belang van nieuwe investeringen in de haven om deze klaar te maken voor de komende jaren. Zo is de klimaatbestendigheid van de haven voor Voka West-Vlaanderen een absolute prioriteit. “In het kader van het Strategisch Beleidsplan Kustvisie is een zeewaartse uitbreiding en de aanleg van een nieuw sluizencomplex noodzakelijk om de haven te beschermen tegen de stijging van de zeespiegel. Zo kunnen we ook extra economische opportuniteiten creëren. Een win-win. Helaas blijkt uit het Regeerakkoord en de beleidsnota’s dat Kustvisie geen prioriteit (meer) is voor de nieuwe Vlaamse Regering, maar voor Voka West-Vlaanderen is het dat absoluut wel”, voegt Tom Bulcke toe. Naast Kustvisie roept Voka West-Vlaanderen de Vlaamse Regering op resoluut te beslissen voor de bouw van een nieuwe terminal bij de oostelijke strekdam en hiervoor de nodige middelen te voorzien. “Deze terminal is cruciaal om de toekomstige offshore ontwikkelingen in de Prinses Elisabeth-zone uit te bouwen en operationeel te houden”, stelt Tom Bulcke.
2025 betekent dan ook een belangrijk jaar voor de Belgische offshore windenergie met de tender voor de Prinses Elisabeth-zone. De eerste kavel zou tot 700 MW aan hernieuwbare energie moeten leveren. “Deze tender is ontzettend belangrijk in onze ambitie om van de Noordzee nog meer dé groene energiecentrale te maken”, zegt Tom Bulcke. “De focus ligt op maximale hernieuwbare energie-injectie in ons net, minimale risico’s voor investeerders en betaalbare, stabiele elektriciteitsprijzen via power purchase agreements (PPA’s). Het spreekt voor zich dat het Oostends economisch (haven)weefsel een belangrijke rol zal spelen in de verdere ontwikkeling van de nieuwe zone voor offshore windenergie.”
De blauwe economie omvat natuurlijk nog veel meer dan blauwe energie, scheepvaart, logistiek en kustverdediging. Ook aquacultuur en visserij 2.0 zijn belangrijke pijlers waar het economisch weefsel van de haven en ruimere regio op gebouwd is. Regio Oostende heeft dan ook alle troeven in handen om de aquacultuursector in Vlaanderen definitief op de kaart te zetten en innovatie in de traditionele visserij te stimuleren. Toch stelt Voka West-Vlaanderen zich ernstige vragen bij de toekomst van deze sector in de haven. De recente vernietiging door de Raad voor Vergunningsbetwistingen van de vergunning van Columbi Salmon, een zalmkwekerij met activiteiten in de aquacultuur, roept twijfels op over de ruimte voor aquacultuur in havengebieden. “En dat terwijl aquacultuur een sleutelrol kan spelen in de blauwe economie en complementair is aan de traditionele visserij. Het is essentieel dat ook deze sector ruimte krijgt om te groeien en te innoveren”, benadrukt Tom Bulcke.
Om die reden richtte Voka West-Vlaanderen, samen met European Food Centre en POM West-Vlaanderen, in november 2023 al de incubator Marifish.Inc op. Deze incubator biedt start-ups en scale-ups in aquacultuur en visserij 2.0 een combinatie van coaching, huisvesting en toegang tot een sterke community. Marifish.Inc kende alvast een vliegende start, maar extra steun kan dit initiatief verder versnellen. “Mocht de stad Oostende mee haar schouders zetten onder dit project, kan het een katalysator zijn voor verdere groei en innovatie in deze cruciale sector”, gelooft Tom Bulcke. “In het kader van de blauwe economie ligt mijn ambitie om alle partners te verenigen in een gezamenlijke branding. Veel bedrijven en organisaties over verschillende sectoren heen zijn gelinkt aan de blauwe economie. Het is dan ook aangewezen om de Oostendse regio te positioneren als dé Blue Valley van Europa en daarbuiten.”
Ready for take-off: een betere mobiliteit en zekere toekomst voor de luchthaven
Naast de ontsluiting en de toegang van de regio via de Noordzee blijft ook de bereikbaarheid van Oostende via andere vervoers- en transportmodi ontzettend belangrijk. Voka West-Vlaanderen vraagt daarom om een nieuwe verbindingsweg tussen de Kromme Elleboog en de A10, die niet alleen de drukte op de Torhoutsesteenweg vermindert, maar ook de Internationale Luchthaven Oostende-Brugge beter ontsluit. De luchthaven kan bovendien in 2025 belangrijke stappen zetten nu de nieuwe omgevingsvergunning werd verleend, die ruimte biedt voor duurzame groei en innovatie. “Naast passagiersvervoer liggen er voor de luchthaven enorme kansen in cargo, drones en SAR-activiteiten (search and rescue). Een betere bereikbaarheid van de luchthaven, zowel via de weg als het openbaar vervoer, is onmisbaar in dit groeiverhaal”, zegt Tom Bulcke.
Daarnaast dringt Voka West-Vlaanderen aan op een verbetering van het openbaar vervoer naar belangrijke economische hotspots zoals de achterhaven en het Ostend Science Park. “Het gebrek aan busverbindingen is een gemiste kans. Een flexbus naar Bluebridge zou toch het minste mogen zijn wat je van De Lijn kan verwachten? De Vervoerregio en de stad moeten De Lijn hiervan overtuigen”, aldus Tom Bulcke.
Regelluwe zone als regiodeal
Tot slot benadrukt Voka West-Vlaanderen het belang van het sluiten van regiodeals om grote, structurele uitdagingen gezamenlijk aan te pakken. “Door besturen en overheden, ondernemers, sociale partners en andere stakeholders samen aan tafel te brengen, kunnen we hefbomen creëren voor de volledige regio”, zegt Tom Bulcke. Daarom pleit Voka West-Vlaanderen ervoor om in de haven van Oostende een regelluwe zone te creëren. Het concept ‘regelluwe zone’ is allesbehalve nieuw, en werd bovendien opgenomen in het Vlaams Regeerakkoord. In een regelluwe zone kunnen bedrijven, overheden en kennisinstellingen in een gecontroleerde omgeving nieuwe technologieën, processen en bedrijfsmodellen testen zonder verhinderd te worden door de drempels van regelgeving die innovatie in de weg staat. “Om Oostende te positioneren als een aantrekkelijke topregio voor innovatie en investeringen, moeten we letterlijk ruimte creëren voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie. In een regelluwe zone wordt een doordachte en eenvoudige basisregelgeving gehanteerd, waardoor baanbrekende innovaties vlotter ontwikkeld én vastgehouden kunnen worden in de regio. Zo willen we onderzoek en innovatie hier meer kansen geven in plaats van nieuwe technologieën, die voortvloeien uit Vlaams of Belgisch onderzoek, te zien vertrekken naar het buitenland”, stelt Tom Bulcke.
2025 biedt voor regio Oostende unieke kansen om economische groei en innovatie te stimuleren. “Er waait duidelijk een nieuwe wind. Laat ons hopen dat die gunstig is voor de ondernemers in de regio. Voor de nieuwe beleidsmakers aan het roer is dit hét moment om de koers te bepalen en te navigeren naar een welvarende en duurzame toekomst”, besluit Tom Bulcke.
