Het is vandaag makkelijk om doemscenario’s te bedenken voor 2022. Maar er zijn ook belangrijke positieve lessen van de voorbije twee jaar die we best niet vergeten. Als we die lessen doortrekken, dan is er in 2022 veel mogelijk.
2021 werd dus niet het verhoopte ‘jaar van de vrijheid’. Integendeel, corona is stilaan terug allesoverheersend, onze regeringen rijden zich vast in eindeloze discussies en de energieprijzen ontploffen.
Tegen die achtergrond is het makkelijk om doemscenario’s uit te tekenen voor wat er in 2022 op ons afkomt. Toch zijn er ook positieve lessen die we mee kunnen nemen naar volgend jaar.
1. Onze economie is beter bestand tegen corona
Corona blijft een grote impact hebben op ons leven, maar op z’n minst hebben we geleerd hoe we er op economisch vlak mee kunnen omgaan.
De eerste lockdown in maart 2020 was een brute ingreep met belangrijke economische gevolgen. Gemiddeld draaiden Belgische bedrijven toen zo’n 35% onder hun normale activiteitsniveaus. De daaropvolgende maatregelen, met name de tweede lockdown, de paaspauze en de recente maatregelen, waren veel beter afgestemd waardoor de economische schade (gemiddeld genomen) veel meer binnen de perken bleef.
Allicht kunnen we die lessen ook in 2022 doortrekken waarbij we het virus bestrijden en tegelijkertijd het grootste deel van onze economie overeind kunnen houden. Ondanks de uitdagingen waar we voor staan, gaan alle vooruitzichten vooralsnog uit van een degelijke economische groei in 2022.
2. De digitale versnelling is ingezet
Anders dan aanvankelijk gevreesd, herstelden de bedrijfsinvesteringen opmerkelijk snel van de coronaschok. Die bedrijfsinvesteringen vielen fors terug in de eerste helft van 2020, maar veerden daarna ook even snel terug op.
Anderhalf jaar na de start van de crisis klommen de bedrijfsinvesteringen alweer terug boven hun precrisis-niveau. Ter vergelijking, na de crisis van 2008 duurde dat herstel zes jaar.
Bovendien was er deze keer vooral een inhaalbeweging op vlak van investeringen in digitalisering. Die versnelling opent perspectieven voor onze economie. Digitalisering wordt al langer erkend als een belangrijke motor voor productiviteitsgroei. Als we deze lijn kunnen doortrekken, dan krijgen we onze economie structureel versterkt uit deze crisis.
3. De koopkracht is toegenomen
Een andere opmerkelijke vaststelling in deze crisis is hoe goed de arbeidsmarkt standgehouden heeft. De focus op onze arbeidsmarkt ligt vandaag niet op ontslagen of werklozen, maar vooral op een gebrek aan geschikt personeel.
Tegen die achtergrond, en mee ondersteund door de steunmaatregelen en de automatische indexering, valt ook de dynamiek van de koopkracht op. Volgens de recentste raming van de NBB neemt de gemiddelde koopkracht in de periode 2020-2024 met 8,7% toe. Dat impliceert dat de consument, ondanks corona en de hogere inflatie, een belangrijke motor van de economie blijft.
4. We hebben enorm potentieel als ‘innovation leader’
Corona zette nog maar eens in de verf hoe belangrijk innovatie is voor onze economie, en bij uitbreiding onze hele samenleving. De snelle ontwikkeling van de vaccins is daarvan een tekenend voorbeeld, maar evengoed de flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van veel ondernemingen die inspeelden op de veranderende omstandigheden.
De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling zitten ondertussen ook boven 3% van het bbp, en de Europese Commissie beschouwt België als een ‘innovation leader’. Dat wordt de komende jaren nog belangrijker.
Zowat de hele wereld staat voor belangrijke transities op vlak van duurzaamheid, energie, vergrijzing, gezondheid… Voor elk van die transities moeten bedrijven met innovatieve antwoorden komen. Daar ligt ook voor Vlaamse bedrijven een enorm potentieel.
5. Eindelijk extra overheidsinvesteringen
Belgische overheden investeren al decennialang te weinig: de gemiddelde overheidsinvesteringen over de voorbije 25 jaar in ons land horen bij de laagste van Europa. Dat resulteerde in een ondermaatse infrastructuur (in de brede zin), en ondermijnt ons groeipotentieel.
De crisis, in combinatie met de klimaatuitdaging, heeft gezorgd voor een algemeen besef dat er nood is aan meer overheidsinvesteringen. De Europese Commissie heeft haar steunplan expliciet gericht op extra investeringen in duurzaamheid en digitalisering. De nieuwe Duitse en Nederlandse regeringen kondigden belangrijke investeringsplannen aan.
Ook in België gaat er vandaag meer aandacht naar overheidsinvesteringen dan in de voorbije kwarteeuw. Als we die extra investeringen echt productief kunnen inzetten, dan kunnen we het groeipotentieel van onze economie gevoelig opkrikken.
Conclusie?
De voorbije twee jaar werden overschaduwd door corona, maar al bij al is onze economie daar redelijk goed doorgekomen. Onze economie draait ondertussen alweer op haar precrisis-niveau.
Als we bovendien de lessen van de voorbije twee jaar doortrekken, dan komen we zelfs structureel sterker uit deze crisis. Als dan ook de beleidsmakers nog willen meewerken aan een sterkere economie, dan is er in 2022 veel mogelijk.
