Al meer dan 20 jaar horen we dat er te weinig jonge mensen in technische en wetenschappelijke richtingen afstuderen. Dat is een probleem: onze arbeidsmarkt kan niet zonder die zogenaamde STEM-profielen. Twee op de drie ondernemingen heeft de grootste moeite om geschikte nieuwe medewerkers te vinden. De bedrijfswereld heeft er alle baat bij om de STEM-strategie te doen slagen en meer jonge mensen te doen kiezen voor technologie en wetenschap. Naar aanleiding van Klaar voor 2030 in het Vlaams parlement stelt Voka 4 acties voor om eindelijk meer succes te boeken in tso en bso.
Is er 10 jaar na de invoering van de STEM-strategie structurele vooruitgang geboekt? Als we kijken naar de meest recente STEM-monitor – waarin het STEM-actieplan wordt opgevolgd – dan stellen we vast dat de instroom in het aso wel degelijk verhoogd is in de afgelopen 10 jaar, zelfs voor meisjes. In het tso en bso-onderwijs is de situatie in 10 jaar tijd amper gewijzigd. Alle inspanningen ten spijt vinden leerlingen in het tso en bso niet makkelijker de weg naar de technologische richtingen. En naar meisjes is het al helemaal zoeken met een sterk vergrootglas.
Slechts één op de vijf uitgereikte diploma’s in het hoger onderwijs zijn STEM-diploma’s. Daarmee scoort Vlaanderen slechter dan de meeste andere landen. In pakweg Duitsland telt men momenteel 37% afgestudeerden in STEM.
De STEM-strategie schiet dus maar erg gedeeltelijk raak. Deze vraag blijft ook in de komende tien jaar razend actueel: hoe kunnen we jongeren motiveren om te kiezen voor STEM-richtingen?
Het is goed dat STEM in het nieuwe akkoord over de Vlaamse eindtermen absolute prioriteit krijgt. Het feit dat overheid én onderwijsverstrekkers samen volop de kaart trekken van wiskunde, wetenschappen, technologie en STEM mag hoopvol stemmen. Het zijn de leerlingen van vandaag en morgen die zullen zorgen voor technologische doorbraken die we nodig hebben om de grote uitdagingen van de toekomst op te lossen. Denk daarbij aan de klimaatproblemen, de digitalisering en het energievraagstuk.
De sleutel zit verborgen in de sterkere samenwerking tussen scholen en ondernemingen. Met deze 4 acties zouden we al een heel eind op weg zijn.
1. Ondernemingen: steek de handen uit de mouwen!
In een extreem krappe arbeidsmarkt is het essentieel om duurzame relaties te onderhouden met onderwijsinstellingen zowel in het leerplicht- als in het hoger onderwijs. Het is daarom zinvol voor ondernemingen om binnen hun bedrijfsactiviteiten systematisch te kijken of er opportuniteiten zijn om met het onderwijs samen te werken. Ondernemingen die goed samenwerken met onderwijs zullen het makkelijker hebben om toekomstig talent te vinden.
2. Laat professionals uit ondernemingen lesgeven op scholen
In het kader van het lerarentekort kunnen zij-instromers expertise uit het bedrijfsleven meenemen naar het klaslokaal. Maar ook meer hybride vormen zoals ‘Ondernemers voor de klas’ en duaal lesgeven moeten meer ingang vinden in scholen. Vakmensen uit de industrie of de bedrijfswereld geven STEM een gezicht en kunnen zo jongens en meisjes inspireren voor wetenschappelijke en technische studies en beroepen. Daarom willen wij ervoor pleiten om het project rond duaal lesgeven zo snel mogelijk uit te breiden naar de andere sectoren en hybride loopbanen verder te faciliteren.
3. Versterk het STEM-onderwijs via een nieuw op te richten STEM-center
Voka pleit voor een STEM-center, naar analogie met buitenlandse voorbeelden zoals in Finland, Duitsland, Denemarken en Frankrijk. Dit centrum moet een coördinatie- en kenniscentrum zijn waar iedereen terecht kan om te connecteren, kennis te vergaderen of zicht te krijgen op het ondersteuningsaanbod. Zo moeten we streven naar STEM-geletterdheid bij iedereen. Niet alleen bij leerlingen uit STEM-richtingen.
4. Laat jongeren leren op de werkvloer
De beste manier om onderwijs beter te laten aansluiten bij de noden van de arbeidsmarkt, is door ondernemingen zelf jongeren te laten opleiden via werkplekleren. Dat is een zeer effectieve manier om skills aan te leren die relevant zijn voor de arbeidsmarkt. Er bestaan al heel wat vormen van werkplekleren, nochtans zit in Vlaanderen nog steeds 97% van de leerlingen in het beroepsonderwijs in school-based opleidingen. Via een bijsturing van de regelgeving moeten we werk maken van meer flexibiliteit en minder planlast voor scholen en bedrijven die kiezen voor duaal leren.