De Vlaamse Jobbonus, die vooral lagere lonen een bonus wil toekennen, is welgekomen en moet naar waarde worden geschat in het debat over de minimumlonen. Deze maatregel toont immers aan dat mensen meer koopkracht geven niet noodzakelijk ten koste hoeft te gaan van competitiviteit en jobcreatie.
In het debat over het verhogen van de wettelijke minimumlonen moeten doel en middel goed uit elkaar worden gehaald. Het doel heiligt immers niet noodzakelijk alle middelen.
Wat is hier het doel? De working poor verminderen, streven naar een rechtvaardigere verdeling van de winsten in dit land, en tot slot de kloof tussen werken en niet werken (uitkering) vergroten. De eerste twee zijn voor discussie vatbaar. Want we zijn al bij de beste landen van Europa qua werkende armen en qua herverdeling. Weinig landen kennen bovendien onze hoge belastingsdruk.
Werken lonender maken
In de laatste doelstelling – de kloof tussen werken en niet werken vergroten - kunnen we ons wel volledig vinden. Waarom? Voor corona toesloeg was er een sterke vraag naar personeel, maar waren er weinig beschikbare werkkrachten te vinden. Zelfs voor vacatures met nauwelijks kwalificatievereisten. Gevolg: problemen voor onze bedrijven, en dus onze economie.
De loonkost opdrijven zet ondernemingen nog meer aan tot automatisatie die de factor arbeid zoveel mogelijk vermijdt. Is het dit dat we willen?
Sonja Teughels
Een verklaring ligt in de inactiviteitsval. Met uitkeringen die onbeperkt zijn in de tijd en dikwijls worden bijgepast met tal van sociale voordelen en correcties, is het voor sommigen met een uitkering niet duidelijk of ze er met een job wel financieel op vooruit gaan. Of valt het verschil gewoonweg te mager uit.
Automatisatie en slimme productie
Er zijn twee manieren om die val te verkleinen: de uitkeringen verlagen en beperken in de tijd of het inkomen verhogen. Voor het eerste is er geen consensus en draagvlak, voor het tweede wel. Maar hier rijst de vraag: hoe doe je dit het beste? Inkomens verhogen kan immers niet ten koste gaan van de competitiviteit van onze ondernemingen, die al met een globaal hoge loonkost kampen.
De minimumlonen verhogen drijft de loonkost op. Vooral aan de onderzijde van de arbeidsmarkt - de lagere inkomens dus - dreigt dit net te koste te gaan van de creatie van nieuwe banen. Het zet ondernemingen nog meer aan om in te zetten op automatisatie en slimme productie die de factor arbeid zoveel mogelijk vermijdt. Is het dit dat we willen?
Fiscale hervormingen nodig
Een andere manier bestaat erin de loonkost te behouden maar ervoor te zorgen dat bruto en netto sterker gelijk lopen. Dit vraagt ingrepen en hervormingen in de fiscaliteit, en die zijn nodig. De lasten op arbeid zijn immers hoog en nemen snel toe zodra mensen een beetje opslag krijgen. Het gevolg is dat zij die opslag daardoor helaas meteen zien verdampen.
Een meer verregaande en gedurfde piste, zou er zelfs net uit kunnen bestaan de lonen te verlagen zoals ooit bestond met de degressieve minimumlonen voor jongeren. Die moeten de vraag naar arbeid net aanzwengelen en kunnen worden bijgepast met een stuk uitkering.
Zulke constructies, die bijvoorbeeld in Nederland bestaan, dragen mee bij tot een arbeidsmarkt met veel meer werkenden zonder dat het tot armoede hoeft te leiden. Het is een wellicht ondenkbare piste voor velen maar toch verdient ze aandacht en verder onderzoek om de gigantische tewerkstellingskloof van bepaalde groepen te corrigeren.
Vlaamse Jobbonus
Fiscale hervormingen, in welke richting dan ook, vragen echter (veel) tijd en budget. Ondertussen zet Vlaanderen de bakens uit met de Vlaamse Jobbonus, die vooral aan lagere inkomens een bonus wil toekennen om zo meer inkomen te genereren. De maatregel is welgekomen en moet naar waarde worden geschat in het debat over minimumlonen.
Deze maatregel toont immers aan dat het doel, mensen meer koopkracht geven, niet noodzakelijk ten koste moet gaan van competitiviteit en jobcreatie en dat (regionale) fiscaliteit een waardig alternatief is. In afwachting van de beloofde federale fiscale hervorming, dringen we alvast aan op een snelle uitwerking en operationalisering van deze bonus.
