Op woensdag 28 september organiseert Voka Health Community haar jaarlijks congres Meer waarde - Integraal en preventief samenwerken. Dit jaar is het centrale thema 'betaalbaarheid en financiering van onze gezondheidszorg'. Er wordt ingegaan op de vraag hoe we het systeem gefinancierd blijven krijgen én betaalbaar houden, en dat vanuit het perspectief van de gebruiker én de zorgondernemer. We voorzien wetenschappelijk onderbouwde voorstellen, doen inspiratie op in het buitenland en luisteren naar innovatieve voortrekkers.
In de aanloop naar het congres interviewen we alvast verschillende toekomstdenkers, die hun visie geven op het onderwerp. Deze week: Sylvie Ackaert, docent en onderzoeker bij Arteveldehogeschool.
Sylvie Ackaert is gespecialiseerd in ziektepreventie en gezondheidsbevordering. Ze is aan de slag binnen het expertisenetwerk Zorg en Gezondheid van Arteveldehogeschool, halftijds als docent en halftijds als onderzoeker. Ze werkt er mee aan 2 PWO-projecten (praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, nvdr). Beiden met een focus op de eerste lijn: een eerste over het laten neerdalen van het profiel van verpleegkundigen in huisartsenpraktijken, het tweede een breder behoefteonderzoek in de eerste lijn.
In het kader van dat laatste onderzoek is onlangs een breed behoefteonderzoek uitgevoerd bij diverse eerste lijnsactoren. “Onze respondenten gaven onder meer aan dat de aandacht voor preventie omhoog moet. Tijdens de coronacrisis hebben heel wat huisartsen en andere zorgprofielen gemerkt dat dat effect heeft. Alleen zien ze niet hoe zij dat nog bij hun takenpakket kunnen krijgen zonder daarvoor betaald te worden.”
Om daar binnen huisartsenpraktijken te kunnen op inzetten, ziet Sylvie een belangrijke rol weggelegd voor verpleegkundigen. “Voor hen is er nog geen erkenning van de beroepstitel, er is juridische en financiële onduidelijkheid, … Kortom: er is nog veel werk aan de winkel. Er komt wel schot in de zaak, enerzijds dankzij de federale New Deal en de herziening van het Vlaamse Impulseo-fonds. Jammer genoeg zijn dat druppels op een hete plaat, want er is een structurele onderfinanciering. De verhouding van de middelen besteed aan preventie en die voor curatie is volledig scheefgetrokken.”
De verhouding van de middelen besteed aan preventie en die voor curatie is volledig scheefgetrokken.
Winsten liggen in de toekomst
Daarvoor ziet Sylvie een eenvoudige verklaring: “Preventie draait om herhaling, in communicatie gaan met een patiënt, zijn of haar context leren kennen. Dat rond je niet af in 5 minuten. De winsten zie je dus niet op korte termijn: die liggen in de toekomst. Daardoor is het soms moeilijk om de return on investment aan te tonen. Bovendien denken politici vaak in termen van een legislatuur in plaats van op de langere termijn.”
Ook de versnippering is een struikelblok, zo blijkt. “Een voorbeeld: het zou logisch zijn om op een dienst cardiologie te werken rond stoppen met roken. In de praktijk bots je aan tegen het feit dat de middelen voor preventie Vlaams zijn, terwijl de ziekenhuizen een federale bevoegdheid zijn. Maar ook binnen Vlaanderen zelf zien we die versnippering. Als we preventie écht goed willen aanpakken, moeten we transversaal werken: niet alleen met het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin maar ook met domeinen zoals Jeugd, Onderwijs en Werk.”
Taken verdelen
Het komt er ook op aan om taken beter te definiëren, te erkennen en waar nodig te verdelen. “Nu wordt er verwacht dat elke (para)medicus aandacht heeft voor preventie. Helaas hebben zij te veel andere taken om dat er zomaar even bij te nemen. Onder meer daardoor worden ziektepreventie en gezondheidsbevordering nu te vrijblijvend aangepakt. Over de verdeling van rollen én de beschikbare middelen is een grondige oefening nodig."
"Want voor de duidelijkheid: we hebben heel wat kwaliteitsvol materiaal als het gaat over preventiemethodieken, maar er is onvoldoende geïnvesteerd in mensen die ermee aan de slag kunnen. Ik roep op om iedereen binnen de zorg (niet alleen de eerste lijn) de tools, de vaardigheid en erkenning te geven om minstens signalen te detecteren, algemene gezondheidsbevordering op te nemen. Voor de meer gespecialiseerde ziektepreventie bestaan al profielen (suïcide-, middelenpreventiewerker). Maar ook dat is vaak een druppel op een hete plaat. Te weinig, te onbekend."
Populatiemanagement
Sylvie ziet ook kansen om in te zetten op populatiemanagement. “We moeten bij preventie en gezondheidsbevordering niet langer focussen op de individuele patiënt. De one-to-one-aanpak moet er één worden van one-to-many. Een huisarts kan bijvoorbeeld proactief aan de slag met patiënten met overgewicht, zodat zij minder kans lopen op diabetes type 2. En ook op hogere niveaus, zoals dat van een wijk of een stad, zijn er heel wat nuttige data beschikbaar waarmee we aan omgevingsinterventies zouden kunnen doen. Helaas zitten al die gegevens enorm verspreid én merken we dat het beleid meer durf aan de dag moet leggen. Ik zie daar dus wel toekomstmuziek in, maar het gaat te traag”, besluit ze.
