Digitalisatie raast doorheen de zorg- en welzijnssector: digitalisatie van medische gegevens, delen van data, en zorg- en raadplegingen op afstand deden hun intrede. Dat vergt nieuwe competenties voor zowel zorgprofessionals als patiënten.
Tijdens deze themasessie van Voka Health Community kijken we samen met Ward Servaes (MoveUP), Sabien Van Rampelberg (Odisee) en Frederic Nemery (PraktijkCoach) naar nieuwe toepassingen, hoe die de dienstverlening en organisatie in welzijn en zorg vernieuwen en hoe je zorgprofessionals en patiënten hierin meeneemt.
Move-up starte rond de vraag of we de juiste data hebben om de opvolging en behandeling van patiënten te optimaliseren. Dat gebeurde na een gesprek met een arts die aangaf: "Als we een patiënt na een knie-operatie naar huis sturen, dan zien we die een week of 6 later weer. Als er intussen wat gebeurt, dan weten we daar erg weinig over". Met Digital theurpeutics werken we bij MoveUp digitaal aan de behandeling van patiënten. Zo ondersteunen we een multidisciplinair team bij de opvolging van een patiënt in een zorgpad.
De menselijke touch is erg belangrijk: het team is multidisciplinair samengesteld en werkt voor zowel ontwikkeling, onderzoek als behandeling samen met de vele zorgprofessionals. De uitrol van de mHealth apps verloopt vaak via projecten en piloten. Een korte pilot is zeker waardevol, al is dit niet voor elke stap of uitbreiding noodzakelijk. Uitdagingen zijn een snellere toegang voor patiënten tot digitale behandelingen. Bij patiënten is de bereidheid erg groot om ermee aan de slag te gaan! Voor zorgprofessionals vergt het een transformatie van zorgorganisatie: het is niet enkel elektronisch werken, het is ook anders werken. Zo vergt het wel wat tijd om patiënten goed te informeren over de app. Daar is "awareness" voor nodig bij de professionals, patiënten en beleidsmakers. Toch is de interoperabiliteit een uitdaging: het is niet evident om data te koppelen met de elektronische medische dossiers van zorgprofessionals en ziekenhuizen. Ook voor patiënten wordt dit een uitdaging: anders wordt elke aandoening gemanaged door een eigen app separaat en zonder uitwisseling.
De opleiding Healthcare Management Assistant is ingebed in bedrijfskunde maar focust sterk op het zorglandschap. De opleiding handelt niet over de Sci-Fi toepassingen zoals die in betere films te zien zijn, wel op het administratief ondersteunen van zorgprofessionals. Ze vullen zo naadloos de einddoelen van artsen, verpleegkundigen en medische administratie aan. De juiste leerdoelen in de zorgopleidingen van deze “klassieke” professionals ontbreken: ze staan niet of zeer beperkt in de opleiding van artsen, verpleegkundigen of medische administratie. Healthcare Managements Assistants vullen dat aan.
De noden: een vroege start van gezondheidsvaardigheden inclusief de digitale gezondheidsplatformen bij secundaire scholen en hoger onderwijs. Om ook effectief en diepgaand les te kunnen geven zijn test- of dummieversies van verschillende toepassingen om mee te oefenen in skillslabs. Dat is essentieel om het inoefenen van digitale vaardigheden te kunnen voorzien in de simulatie-labs die praktische kennis en toepassing helpen uitbouwen.
Er is ook behoefte aan verder onderzoek over het inzetten van Healthcare Management Assistant. De afstemming met het werkveld gebeurt via resonantieraden waarin de opleiding uitwisselt met het werkveld. Een warme oproep om hieraan te participeren!
De overheid kan helpen door proeftuinen te voorzien waarin regelluw gewerkt kan worden aan digitale toepassingen. Ze kan ook de opleiding van zowel het werkveld als de docenten aanzienlijk versnellen. Last but not least: de overheid moet dringend inzetten op het ontschotten van professionele grenzen en toegang tot e-health-tools.
Praktijkcoach is een dienstverlener - geen softwareontwikkelaar - die training, helpdesk, advies en installaties aanbieden aan zorgprofessionals, overheidsinstellingen en ondernemingen. Ze geven zo "eerstelijnshulp" aan zorgprofessionals bij het opzetten en gebruiken van elektronische zorgtoepassingen.
Ook de burger als co-piloot van zijn gezondheidsdata kan ondersteund worden: alleen al aanmelden met het e-ID is voor vele burgers een uitdaging. De complexiteit van ons e-healthsysteem is erg groot: zo was het niet evident om aan te melden als ouder om de nodige gezondheidsgegevens van hun kind te kunnen bereiken tijdens de voorbije corona-pandemie. Het is voor vele professionals en burgers een drempel om langs erg veel en vaak parallelle kanalen aan dezelfde gegevens te werken. Sommige basistoepassingen - bv een beveiligde e-mailbox - zouden voor veel meer zorgprofessionals beschikbaar moeten zijn dan vandaag het geval is.
Praktijkcoach doet 4 vaststellingen:
- Er is veel registratiedruk
- Veel barrières m.b.t. veranderingsmanagement, leeftijd en opleidingsniveau,
- De snelheid waarmee kennis wijzigt en noodzaak om al van bij de basisopleiding deze kennis te verwerk,
- De complexiteit die tegenover de digitale competenties staat.
Zo is het onduidelijk wie het overzicht bewaart en richting geeft aan onze digitale toepassingen.
We sloten af met een panelgesprek om ook na te gaan wat er vandaag nog nodig is om sneller stappen vooruit te kunnen zetten vanuit welzijn en zorg én het beleid. Panelleden zijn o.a. Nik Silverans (Vivel), Hannah Snoeck (AZ Klina), Philip Tondeleir (bITss) en Laura Deckx (Kom op tegen Kanker).
Bij Kom op tegen Kanker worden vele projecten ingediend waarin patiënten aan de slag gaan met digitale toepassingen. Het hebben of kunnen verwerven van de juiste vaardigheden zijn aandachtspunten bij deze aanvragen. Ook in de dienstverlening van Kom op tegen Kanker wordt aandacht besteed aan het begrijpbaar en toegankelijk maken van digitale toepassingen.
Vivel geeft al jaren aandacht aan digitale competenties van zorgprofessionals en ondersteunt hen o.a. via opleidingen en technische support. Vivel trekt de behoefte om digitale competenties nog meer open: naast personen met een zorg of ondersteuningsnood hebben ook mantelzorgers een rol in de zorg. Digitale ongeletterdheid is een aandachtspunt bij mantelzorgers en PZON.
Voor het AZ Klina is diversiteit van competenties tussen de vele zorgprofessionals – van laagopgeleiden tot universitairen – een uitdaging. Ze gaan daarom voor een digital first maar niet digital only principe: digitaal is een middel/hefboom maar nooit een doel.
Voor Philip Tondeleir is het de verantwoordelijkheid van bedrijven om de digitale competenties overbodig te maken. Dat zou je spontaan verwachten, maar wordt niet evident gemaakt door de uitdagende – versta complexe en gefragmenteerde – eHealthomgeving in ons land.
Het panel geeft een aantal aanbevelingen voor het beleid:
- Eerst en vooral: verminder administratie door onnodige registratie en papierwerk te schrappen
- Maak eHealth nog meer patiëntcentraal: geef patiënten zeggenschap en regie
- Maak digitale zorg eenvoudiger en gebruiksvriendelijk i.p.v. een last bv. via 1 digitale voordeur
- Gebruiksvriendelijk maken door versnippering tegen te gaan
- Laat professionals focussen op zorg: de krapte zorgt voor beperkte “headspace” bij professionals & zet druk op tijd om met digitale transformatie om te gaan
- Voorzien opleiding, dissiminatie én implementatie bv. via kleine modulaire opleidingen
- Vergt ook skills om met verandering om te gaan: kritisch denken, zelfhulp en veerkracht
