Tegen eind dit jaar wil minister van Omgeving Demir (N-VA) een zevende mestactieplan (MAP7) klaar hebben, want de waterkwaliteit van de Vlaamse waterlopen is ondermaats. Die kwaliteit verbeteren is één van de ambities die Voka West-Vlaanderen deelt met de Vlaamse Regering. Toch maakt Voka West-Vlaanderen zich zorgen over enkele van de recente gelekte maatregelen die als basis moeten dienen voor dat zevende mestactieplan.
Terug van (nooit) weggeweest: de mestactieplannen. In de jaren 90 van de vorige eeuw stelde Europa al richtlijnen op voor de bemesting van gewassen. Sindsdien mogen landbouwers niet meer om het even waar hun gewassen bemesten. Ook de hoeveelheden en de soorten mest die landbouwers mogen gebruiken, werden gereguleerd.
Fosfaat en nitraat: twee boosdoeners
De reden waarom is vrij simpel: bepaalde types mest bevatten stoffen, zoals fosfaat en nitraat, die onze flora en fauna kunnen verstoren. Die stoffen komen via de bodem in het grondwater terecht en spoelen ook door de regen in beken, rivieren en kanalen. Tijdens de metingen van het laatste mestrapport werden bij heel wat meetpunten te grote concentraties nitraat en fosfaat ontdekt. Te veel nitraat en fosfaat in onze waterlopen is nefast voor de biodiversiteit en bemoeilijkt het produceren van drinkwater.
De Europese Commissie kijkt met argusogen naar die hoge concentraties. De EC vraagt namelijk aan de lidstaten om de waterlopen in een ‘goede toestand’ te brengen tegen 2027. Hoog tijd in Vlaanderen om nog maar eens in actie te schieten en de (over)bemesting verder aan te pakken. Het verbeteren van de waterkwaliteit van de Vlaamse waterlopen en het grondwater is één van de ambities die Voka West-Vlaanderen deelt met de Vlaamse Regering. Een zevende mestactieplan dringt zich op.
Maatregelen mogelijk problematisch
Toch maakt Voka West-Vlaanderen zich zorgen over enkele van de recent gelekte maatregelen die als basis moeten dienen voor het zevende mestactieplan, onder meer:
- De teeltvrije zone nabij een waterloop zal uitbreiden van 1 meter naar 6 meter breedte.
- Landbouwers zullen jaarlijks vanaf 1 augustus een bemestingsverbod opgelegd krijgen.
- In bepaalde gebieden zal er niet meer geoogst mogen worden na 1 september.
Het gevolg is dat de teelt van heel wat groenten en (late) aardappelen niet meer rendabel of zelfs niet meer mogelijk zal zijn. Die problemen in de landbouw zullen op hun beurt impact hebben op de voedselverwerkende industrie. Per slot van rekening is die industrie afhankelijk van de landbouw voor de aanlevering van grondstoffen. De ondergang van de landbouw zou bijgevolg de ondergang van de industrie kunnen betekenen. Dat kan en mag niet de bedoeling zijn.
Vlaanderen netto-exporteur van (verwerkte) landbouwproducten
Door de jaren heen is Vlaanderen uitgegroeid tot een netto-exporteur van (verwerkte) landbouwproducten, dankzij het gunstige klimaat en vruchtbare grond: iets om trots op te zijn. Dat Vlaanderen een netto-exporteur is, zien we ook in de meest recente cijfers over de agrohandel van het Departement Landbouw & Visserij (2021):
- Bij aardappelen had Vlaanderen een handelsoverschot van +1,0 miljard euro. Dat is volledig te danken aan de uitvoer van aardappelbereidingen (zoals gekoelde en diepgevroren frieten, kroketten, puree, chips, vlokken en granulaten).
- Ook de handel in groenten leverde een positief handelssaldo op van +769 miljoen euro, dankzij de groenteverwerkende industrie. Vlaanderen mag zich trots de grootste speler op de wereldwijde markt van diepvriesgroenten noemen.
We moeten dan ook vermijden om de gerealiseerde en geplande investeringen in werkgelegenheid te verspelen, de afhankelijkheid van andere landen voor onze voedselvoorziening te vergroten en onze West-Vlaamse welvaart af te remmen. Het kweken van groenten, fruit en aardappelen in onze provincie, en bij uitbreiding in Vlaanderen, moet mogelijk én rendabel blijven.
Voka West-Vlaanderen gelooft alvast dat dat conform de Europese richtlijnen kan. Daarom verheugt het ons dat er recent een overleg werd opgestart. Enkel door voldoende tijd te nemen om samen constructief te overleggen, kan er een nieuw, duurzaam en haalbaar mestactieplan uitgewerkt worden. Een plan dat niet de teloorgang van de voedselverwerkende industrie inzet, maar wel een toekomst voor landbouw en agrohandel mogelijk maakt.
