We roepen op om nu al werk te maken van een nieuwe oplossing vanaf 2031.
Het stikstofakkoord van 14 november 2023 biedt eindelijk het perspectief op een decretale oplossing. Dit is een goede zaak. Zo’n oplossing is absoluut noodzakelijk om bedrijven rechtszekerheid te bieden en de huidige vergunningenstop af te wenden.
Het nieuwe, nog goed te keuren stikstofdecreet blijkt wel een houdbaarheidsdatum tot en met 31 december 2030 te hebben. Erna moet een nieuwe oplossing in het leven worden geroepen. We roepen daarom op om nu al werk te maken van een nieuwe oplossing vanaf 2031.
De uitdovende stikstofoplossing
Op 14 november 2023 keurde de Vlaamse regering een nieuw, derde stikstofakkoord goed. Dit is een goede zaak en een belangrijke stap richting een decretale oplossing voor de huidige crisis. Het stikstofdecreet zal echter een eerste horde zijn. Het stikstofakkoord benadrukt zelf al dat het decreet maar zal geldt tot en met 31 december 2030. Er is sprake van een zogenaamde ‘sunset clausule’; op 1 januari 2031 dooft het vergunningenkader uit en moet er een nieuwe oplossing van start gaan.
Wat die oplossing zal inhouden, is nog niet geweten. Het stikstofakkoord geeft een eerste aanzet. Zo wil de Vlaamse overheid inzetten op een nieuw werkbaar en wetenschappelijk onderbouwd instandhoudingsbeleid, met een focus op stikstofemissies in plaats van stikstofdeposities. Tegelijkertijd wil men bij de EU aansturen op meer flexibiliteit bij het behalen van de doelstellingen.
De rit naar een stikstofoplossing 2.0
In eerste instantie blijft het natuurlijk belangrijk om de resultaten op het terrein af te wachten. Het stikstofverhaal is vooral een feitelijk en wetenschappelijk verhaal, weliswaar met (doorgeslagen) juridische neveneffecten. Het zal vanaf de inwerkingtreding van het stikstofdecreet van belang zijn om de evolutie van de stikstofemissies en -deposities te monitoren en op te volgen. Die evolutie biedt een basis om werk te maken van een vernieuwde aanpak.
Deze aanpak moet tegelijkertijd inzetten op wetenschappelijke onderbouwing én het losstrekken van de vergunningverlening uit het stikstofverhaal. Het stikstofverhaal moet op het terrein worden uitgebouwd, waarbij de vergunningverlening wordt veiliggesteld. Er is nood aan een breder verhaal dat inzet op kosteneffectieve emissiereducties, zoals ook het Luchtbeleidsplan doet. Zo’n aanpak kan hierbij vertrekken vanuit het behoud van de algemene dalende trend van stikstofemissies. Aan de andere kant moet ook het Vlaamse natuurbeleid worden hervormd. Het is cruciaal om prioriteiten te stellen en in te zetten op robuuste, waardevolle natuur die bestand is tegen effecten van buitenaf.
De Europese Unie als potentiële bondgenoot
Tegelijkertijd moeten we aansturen op meer flexibiliteit op Europees niveau. Vlaanderen heeft als dense, sterk verstedelijkte en versnipperde regio nu eenmaal minder ruimte om alle doelstellingen van de EU even vlot aan te pakken. Dankzij onze specifieke context, ligt de lat voor Vlaanderen nu eenmaal hoger dan bij andere EU-lidstaten. Er is nood aan meer flexibiliteit. Zo kan worden ingezet op verbeterde projectmatige maar ook gebiedsgerichte ontsnappingsmogelijkheden. Daarnaast hopen we dat het principe van een programmatische aanpak op EU-niveau wordt verankerd, met onder andere het toestaan van tijdelijke verslechteringen op voorwaarde dat de doelstellingen op lange termijn worden gehaald.
Het zal aan de volgende Vlaamse regering toekomen om werk te maken van een stikstofoplossing 2.0. We vragen dat het nodige huiswerk wordt gemaakt, best al onmiddellijk na de inwerkingtreding van het stikstofdecreet.
