Sombere economische vooruitzichten voor bedrijven

Terwijl het slechte politieke toneel onverminderd doorgaat (straks komt ook de federale begroting er nog aan), blijven de economische vooruitzichten verder verslechteren. Voorlopende economische indicatoren in heel Europa zakten in september dieper weg, het vertrouwen van de Europese consument viel terug tot het laagste niveau ooit en de verwachtingen van de Duitse ondernemers komen stilaan in de buurt van de corona-dieptepunten.

De OESO verlaagde deze week haar economische vooruitzichten fors, vooral voor Europa. Voor de hele eurozone wordt in 2023 nog amper groei verwacht (+0,3%). Voor Duitsland gaat de OESO uit van een stevige economische krimp (-0,7%). Tegen die achtergrond zijn ook de vooruitzichten voor de Belgische economie vrij somber. Zowel het consumenten- als het ondernemersvertrouwen viel in september duidelijk terug.

Ongeruste Vlaamse ondernemers

Onze nieuwe enquête begin deze week bij 650 Vlaamse ondernemers bevestigt de moeilijke economische situatie. Weinig verrassend duiden de ondernemingen de hoge energieprijzen en de snel stijgende loonkosten aan als hun belangrijkste bezorgdheden. Maar ondertussen geeft ook 37% aan dat ze zich zorgen maken over een gebrek aan vraag, een duidelijke toename in vergelijking met eerdere enquêtes. 

De Vlaamse ondernemingen verwachten in het vierde kwartaal een duidelijke terugval in hun activiteit (met 5% in volume). Bijna één op drie heeft vandaag de activiteit al teruggeschroefd omwille van de hoge kosten. Ook voor heel 2023 wordt een activiteitsdaling met 5% verwacht in vergelijking met 2022. Één op vier gaat uit van een daling van het aantal werknemers in de komende zes maanden. In de industrie denkt één op twee in de komende maanden beroep te moeten doen op tijdelijke werkloosheid.

Nog verontrustender is dat deze crisis een reëel risico op structurele schade met zich meebrengt. Gemiddeld worden de investeringsplannen voor de komende twee jaar met bijna 20% verlaagd. Daarnaast overweegt één op acht van de industriële bedrijven in de enquête om activiteiten te verplaatsen naar andere landen.

Recessie onafwendbaar

Samen met de internationale conjunctuurindicatoren bevestigt onze enquête dat een recessiescenario voor België deze winter onafwendbaar is. Mogelijk is die zelfs al begonnen, want volgens de eerste voorlopige raming van de Nationale Bank zakte de economische activiteit ook in het derde kwartaal al licht. 

Op het eerste zicht zou die recessie nog moeten meevallen. In België zouden de redelijk stand houdende koopkracht en een relatief beperkte impact op de arbeidsmarkt (door de aanhoudende krapte zullen bedrijven niet snel overgaan tot grote ontslagrondes) een zekere buffer moeten vormen. Daarnaast zijn veel grondstoffenprijzen al enkele maanden aan het dalen en zijn de toeleveringsproblemen duidelijk aan het verbeteren. Dat zou toch enige soelaas moeten bieden. 

Moeilijke winter

Maar evengoed blijven er belangrijke risico’s die de economische situatie nog verder kunnen doen verslechteren. Wat er gebeurt met de Russische gastoevoer, en vooral met de gasprijzen, valt op korte termijn niet te voorspellen (zeker nu sabotage ook een mogelijkheid lijkt). Er is een ernstig risico dat covid deze winter terug opduikt en vooral in Azië (via hun zero-covid-beleid) voor nieuwe toeleveringsproblemen zorgt. Verder blijft het afwachten hoe groot de impact zal zijn van de hogere rente op onder meer de vastgoedmarkten in de VS en Europa.

Het blijft een waarschijnlijk scenario dat de meeste grondstoffenprijzen tegen midden volgend jaar duidelijk lager staan, dat de inflatie tegen dan aan het afkoelen is en dat de economische vooruitzichten terug opklaren. Maar op korte termijn zijn de vooruitzichten hoogst onzeker. Het enige dat echt lijkt vast te staan, is dat het ook economisch een moeilijke winter wordt.  
 

Lees ook het krantenartikel met ondernemersgetuigenissen

Kwart bedrijven gaat met minder personeel werken: “Met pijn in het hart, maar het kan niet anders” (Het Laatste Nieuws, 30/09/22)