Snelgroeiende ondernemingen

“Om de Europese top te halen zullen we ons ecosysteem moeten versterken.”

Voor een evaluatie van de huidige situatie focussen we ons op de technologische scale-ups: jonge, snelgroeiende bedrijven die voldoende matuur zijn om op te schalen en een uitgesproken technologiefocus hebben. Tech scale-ups zijn immers bijzonder interessant omwille van hun snelle schaalbaarheid en de oplossingen die ze kunnen bieden voor hedendaagse uitdagingen.

Positieve evolutie, maar niet snel genoeg

Sinds enkele jaren zien we een snelle toename van het aantal scale-ups. Zowel in aantal als in kapitaal. Die groei is niet toevallig, maar te wijten aan de steeds ruimere beschikbaarheid van durf- en ander kapitaal. Een goede evolutie, maar helaas onvoldoende, want in de Verenigde Staten en China gaat het eens zo hard. China verdrong het afgelopen decennium Europa zelfs van de tweede plaats. Bovendien behoort ons land slechts tot de middengroep van Europese landen. Om de Europese top te halen zullen we ons ecosysteem moeten versterken, met bijzondere aandacht voor de stad als ecosysteem. Wereldwijd ontstaan scale-ups steeds vaker in stedelijke innovatie-ecosystemen. In België zijn Gent en Brussel de koplopers. Dat is gelinkt aan de daar aanwezige ontwikkelingen in bedrijfssoftware, diensten en life sciences & healthcare. Daarnaast zijn de Europese topsectoren Vlaanderen ook niet vreemd: fintech, energy & cleantech en cybersecurity. Dat biedt volop kansen om verder op in te spelen.

Hinderpalen

Toch zijn er een aantal hinderpalen: talent, kapitaal en markttoegang. Dat verklaart waarom onze groei relatief achterblijft en we nog niet aan de top staan. Het hoeft niet te verbazen dat het vinden van het juiste talent in deze tijden ook moeilijk is voor scale-ups, maar zorgwekkend is vooral dat we de laatste jaren steeds slechter scoren op de internationale talentranking (IMD). Bovendien is de nood aan STEM-afgestudeerden hoog en die voor IT-profielen nog hoger. Heel wat scale-ups rekruteren daarom in het buitenland, vooral die met professionele investeerders aan boord.

“Vreemde markten betreden is voor de meeste scale-ups niet zo evident omdat ze kennis en ervaring missen.”

Wat kapitaal betreft, is de situatie dubbel: voor de eerste fasen en kleinere bedragen is er de laatste jaren een inhaalbeweging geweest. Kapitaal vinden voor een goed idee mag daarom geen probleem meer zijn. De laatste jaren is het financieringslandschap dan ook diverser geworden, terwijl buitenlandse investeerders steeds vlotter de weg naar Vlaanderen vinden. Helaas is het landschap voor velen ondoorzichtig en blijft het in grotere investeringsrondes vaak nog moeilijk om de juiste bedragen op te halen. Die bedragen overstijgen het Vlaamse niveau, daar moeten dus op Europees niveau oplossingen voor gezocht worden.

Ten slotte is er nog het probleem van internationale markttoegang. Vreemde markten betreden is voor de meeste scale-ups niet zo evident omdat ze kennis en ervaring missen. Bij het internationaal schalen is er ook steeds het risico op een tweede ‘valley of death’: een liquiditeitstekort of schaarste wanneer er internationaal opgeschaald wordt maar de inkomsten nog niet volgen. Ook het gebrek aan netwerken, partners en kennis van de (handels)cultuur zijn hindernissen die overwonnen moeten worden. Gelukkig heeft Vlaanderen dit ingezien en is de realisatie van de wereldwijd verspreide ‘Science & Technology Offices’ in de schoot van Flanders Investment & Trade een stap vooruit. Zo kan er sneller gelinkt worden met de meest excellente innovatie-hotspots wereldwijd. Daarbuiten zijn er ook een aantal groeiende initiatieven, vaak partners van het Vlaams Agentschap voor Innovatie & Ondernemen (VLAIO), die helpen bij het internationaliseren van scale-ups, waaronder Bryo ScaleUp en Mercurio van Voka. Over enkele jaren zouden al die initiatieven zichtbaar vruchten moeten afwerpen.

“Over enkele jaren zouden alle initiatieven zichtbaar vruchten moeten afwerpen.”

Het ecosysteem optimaliseren

Ten slotte is er het Vlaamse ecosysteem, dat als geheel beter kan, want het is door de veelheid van afzonderlijke initiatieven weinig overzichtelijk en versnipperd. De samenwerking, focus en onderlinge doorverwijzing kunnen beter. Doordat de werking vaak te generalistisch is, bestaan er inhoudelijk lacunes die aangepakt moeten worden. Daarnaast moeten er ook internationaal sterkere banden worden gesmeed.