De vraag naar zorg stijgt sneller dan het aanbod: we leven langer, maar dat maakt dat we vaker te maken krijgen met meerdere chronische aandoeningen tegelijk. Het aantal ouderen en zieken neemt bovendien sterker toe dan het aantal werkenden. Die tendens is al langer bezig en zorgt vandaag voor een verhoogde werkdruk in de zorgsector. Zorgprofessionals zetten zich dagelijks in met veel kennis van zaken en een enorm engagement. Nog harder werken gaat niet: er is een andere én slimmere aanpak nodig.
Inzetten op productiviteit
Productiviteit toont hoeveel output kan worden geproduceerd met een eenheid input. Bij arbeidsproductiviteit gaat het specifiek over de output per eenheid arbeid. Om tegemoet te komen aan de uitdagingen van de vergrijzing zou de arbeidsproductiviteit in de gezondheidszorg tussen 1995 en 2050 moeten verdubbelen: tegenover elke 65-plusser in 1995 stonden vier actieve burgers, in 2050 zijn er slechts twee actieve burgers per 65-plusser. We staan er niet goed voor: tot 2022 steeg de productiviteit van gezondheidszorg slechts met 29%. Ruim onvoldoende. Er zijn vele mogelijkheden om de productiviteit in de zorg op te trekken: inzetten op preventie, de taakverdeling tussen zorgverleners herbekijken of het aantal zieke medewerkers beperken. In deze Voka Paper focussen we op digitale transformatie als piste om de productiviteit in de zorg te verhogen. Een transformatie is een doelbewust, gepland proces om ingrijpende en onomkeerbare veranderingen door te voeren in de manier waarop zorg wordt geleverd, wat personeel doet en de rol van patiënten. In een digitale transformatie ondersteunt technologie de doorgevoerde veranderingen. Het doel is substantiële, meetbare verbeteringen in de output voor de patiënt per ingezette zorgprofessional. Slimmer zorgen in plaats van harder werken.
Om tegemoet te komen aan de uitdagingen van de vergrijzing zou de arbeidsproductiviteit in de gezondheidszorg tussen 1995 en 2050 moeten verdubbelen.
Het potentieel van technologie
Slimmer zorgen kan. De Wereldgezondheidsorganisatie, de OESO en Europese Commissie, het Belgisch Kenniscentrum voor Gezondheidszorg: zowat alle grote onderzoeksinstellingen zijn het eens over het potentieel van digitale zorg. Er is enorm veel technologie beschikbaar om patiënten, zorgprofessionals en zorginstellingen te ondersteunen in zowat alle aspecten van zorg: zelfzorg, preventie, diagnose, behandeling en revalidatie. Vooral voor chronische aandoeningen, die vaker voorkomen in een vergrijzende bevolking, bestaat technologie om zorg slimmer aan te pakken. Het gaat dan om hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, longaandoeningen en dementie waarin digitale toepassingen het potentieel hebben om de zorg te transformeren. Ze wijzigen welke zorg mogelijk wordt (uiterst gepersonaliseerd), wie zorg verleent (steeds vaker de patiënt zelf), waar de zorg verleend wordt (thuis in plaats van in het ziekenhuis), wanneer zorg verleend wordt (24/7 in plaats van tijdens de consultatie) en hoe (datagestuurd en AI-ondersteund).
Het financiële plaatje klopt niet: er ontbreekt een strategische sturing, we missen schaalvoordelen en de businessmodellen zijn niet duurzaam.
Het financiële plaatje klopt niet
Een digitale transformatie van welzijn en zorg vraagt om inzicht in de kosten en de potentiële opbrengsten van digitale zorg. Het overzicht ontbreekt. Te vaak blijft het financiële luik hangen op de kosten en opbrengsten van een individuele digitale toepassing. Te weinig wordt gekeken naar de impact op het hele zorgsysteem. Te weinig wordt de schaalbaarheid van digitale toepassingen als hefboom ingezet. Deze paper werkt drie essentiële elementen uit om van een digitale transformatie van welzijn en zorg een financieel succesverhaal te maken.
We beantwoorden drie cruciale vragen:
- Hoe voorzien we strategische financiering voor een digitale transformatie?
- Hoe creëren we schaalvoordelen door middelen samen te brengen?
- Hoe realiseren we duurzame terugverdieneffecten?
Wat je mag verwachten
We starten met het potentieel van een digitale transformatie en bekijken de financiële opbrengsten, de verwachte productiviteitsverbetering en de gevolgen voor de kwaliteit. Vervolgens gaan we in op de strategische financiering en hoe voldoende middelen opgehaald kunnen worden. We geven concrete pistes om schaalvoordelen te realiseren door niet enkel kosten te delen, maar ook opbrengsten te genereren. Afsluiten doen we door nieuwe businessmodellen voor te stellen die de digitale transformatie een duurzame financiële basis geven. Doorheen de tekst verwijzen we naar best practices uit binnen- en buitenland en tonen we inspirerende voorbeelden uit andere sectoren. Per hoofdstuk geven we concrete beleidsaanbevelingen mee.
