Sibelco, het wereldwijde bedrijf voor materiaaloplossingen en de grootste zandwinningsgroep in Europa, viert dit jaar zijn 150ste verjaardag. En na 150 jaar zijn de fabrieken in de Kempen – waar het voor Sibelco allemaal begon – nog steeds een zeer belangrijk onderdeel van de wereldwijde activiteiten. “Hier in Dessel en Lommel ontginnen we grondstoffen die omwille van hun unieke eigenschappen hun weg vinden over de hele wereld”, zegt Cathy Blervacq, Country Manager België & VP Sustainability Sibelco Group. “Ons cristobaliet is het witste zand ter wereld en met onze laag ijzerzanden van de hoogste kwaliteit, maak je het zuiverste glas.”
Het verhaal van Sibelco is eigenlijk begonnen bij het uitgraven van het Kempens kanaal in de tweede helft van de 19de eeuw. Tijdens deze werken ontdekte men dat de Kempense ondergrond bestond uit hagelwit zand. Aanvankelijk was er weinig interesse in dit zand, aangezien het onvruchtbare grond was en dus geen nut had voor de plaatselijke boeren. “De echte zandwinning in de regio startte pas omstreeks 1860 door Antoon Van Eetvelde”, vertelt Cathy Blervacq. “Hij kreeg de toestemming om zand te ontginnen langs het Kempisch kanaal in de buurt van Lommel-Blauwe Kei.
De vennootschap Sablières et Carrières Réunies, het huidige Sibelco, is ontstaan op 4 april 1872 door de concurrentie tussen de Kempense zandgroeven en die van Nivelstein. Nivelstein werd uitgebaat door de Crédit Général Liégeois. In
1869 begint deze bank interesse te krijgen in het Kempense zand. Om een handelsoorlog tussen zandproducenten te vermijden zocht de bank toenadering tot Antoon Van Eetvelde, op dat moment de voornaamste zandontginner in de Kempen. Ze besluiten samen een naamloze vennootschap op te richten, onder de naam SCR. In de eerste Raad van Beheer zitten o.a. Van Eetvelde, de zaakvoerder van de Crédit Général Liégeois en nog vier beheerders van de bank.”
Sprong voorwaarts
De oprichting van SCR en de drastische prijsverhogingen die het gevolg waren, zorgden voor een echte ‘sandrush’.
Concurrerende bedrijven schoten als paddenstoelen uit de grond en heel wat investeerders streken neer in de regio Mol-Dessel. Het zand ging letterlijk pas liggen door het uitbreken van de eerste wereldoorlog. De zandwinning viel nagenoeg stil en de meeste lokale zandwinners gingen failliet tijdens de oorlog. De resterende bedrijven werden in de jaren na de oorlog overgenomen door SCR. “In die periode na de eerste wereldoorlog groeit het bedrijf stevig, maar de activiteiten zijn nog steeds lokaal te noemen”, vervolgt Cathy Blervacq. “De eerste grote sprong voorwaarts komt er vanaf 1955 onder de leiding van Stanislas Emsens. SCR opent dan hier in Dessel een fabriek voor het drogen en malen van kwartszand. Deze fabriek krijgt de naam Sibelco. En het is Emsens die de toon zet voor de expansie van de volgende decennia. Onder zijn leiding doet Sibelco de eerste acquisities in het buitenland en zetten we in de jaren
tachtig de stap naar de Verenigde Staten. Omwille van al die realisaties wordt Emsens vandaag nog geprezen voor
zijn bijdrage aan deze streek en aan de enorme groei van het bedrijf tot het Sibelco van vandaag.”
Na de oprichting van Sibelco in 1872 ontstond een echte ‘sandrush’.
Actief in 31 landen
De echte exponentiële groei van Sibelco start onder impuls van Emsens. “Vanaf dat ogenblik zijn we via overnames
en door het opstarten van nieuwe ontginningsgebieden echt uitgegroeid tot een wereldwijde speler”, gaat Ibn Delaet, Sibelco Group Communications & PR, verder. “We zijn zeer actief in Europa, maar ontwikkelen ook activiteiten in Noord-Amerika, Zuid-Amerika en Azië. In totaal beschikken we over 120 productiesites en enkele technische centra in 31 verschillende landen. Momenteel tellen we wereldwijd meer dan 5.000 medewerkers en realiseren we een jaarlijkse omzet van 1,7 miljard euro.” Sibelco levert grondstoffen aan een zeer breed scala van industrieën en de multi-mineralenportfolio van het bedrijf is heel uitgebreid. “Dat gaat van eenvoudig zand tot hoogwaardig kwartszand, maar ook over zeldzame mineralen zoals High Purity Quartz of bentoniet”, ligt Ibn Delaet toe. “Onze producten worden gebruikt bij het bouwen van huizen, steden en voertuigen; ze ondersteunen bij de levering van hernieuwbare energie,
schoon water en spelen een belangrijke rol in heel wat technologische toepassingen zoals beeldschermen voor smartphones, printplaten en halfgeleiders.”
“Onze visie en ambitie naar de toekomst toe is dan ook heel uitgesproken. We willen de komende jaren wereldwijd marktleider worden op het gebied van het winnen, verwerken en verkopen van kwartszanden. En voor mineralen zoals klei, olivine en veldspaten willen we in de gebieden waar we deze ontginnen regionaal uitgroeien tot de belangrijkste producent.”
Het cristobaliet is het witste zand ter wereld. Vanuit Dessel leveren we het naar de hele wereld.
Glasrecyclage
Sibelco wil het assortiment van materiaaloplossingen ook voortdurend verbeteren. “We zetten daarom ook meer en meer in op het recycleren van glasscherven”, zegt Cluster Director Operations Thierry Guffens. “Het gebruik van glasscherven in de industrie brengt duidelijke voordelen met zich mee, zoals een lagere CO2-uitstoot. Sibelco is op dit ogenblik al toonaangevend in de glasrecyclage binnen Europa en zet elk jaar meer dan twee miljoen ton glasafval om in glasscherven van hoge kwaliteit. Dankzij een combinatie van nieuwe optische sorteertechnologie die de scherven in vier verschillende kleuren sorteert, en proceskennis, kunnen wij afvalstromen aan die andere recyclers niet kunnen verwerken. Ons uniek proces verwijdert metalen, plastics, papier en karton uit het afval, om dan het resterende glas te screenen op kleur en zuiverheid. En naast glasscherven onderzoekt Sibelco ook andere mogelijkheden voor het gebruik van secundaire grondstoffen
Lokale verantwoordelijkheid
Sibelco mag dan als bedrijf al een gezegende leeftijd bereikt hebben, het is een onderneming die vandaag volop in beweging is. Op dit moment is de groep bezig met een transformatietraject dat ervoor moet zorgen dat vanaf 2025 de verschillende productiesites binnen Sibelco minder centraal vanuit de hoofdzetel aangestuurd worden, maar lokaal veel meer eigen verantwoordelijkheid opnemen. “Hiervoor zijn de productiesites en technische centra ingedeeld in verschillende clusters”, vertelt Cathy Blervacq. “Wij behoren tot de cluster Dessel en zijn voortaan – binnen de algemene visie en richtlijnen van de groep natuurlijk – verantwoordelijk voor onze eigen keuzes en kunnen zo eigen accenten leggen. Die nieuwe structuur is nodig om onze regionale concurrentiepositie te verstevigen en om toekomstige groei veilig te stellen. Dankzij de nieuwe geografische structuur kunnen we ook duurzamer werken. Dat is beter voor de groep, maar zeker ook voor de regio waarbinnen we opereren.”
“Elk jaar zetten we twee miljoen ton glasafval om in glasscherven van hoge kwaliteit. Daarmee zijn we toonaangevend in Europa.”
Thierry Guffens
Dichter bij de klant
“Een ander groot voordeel van de nieuwe geografische structuur en de indeling in clusters, is dat we nu veel dichter bij onze klanten staan”, legt Cluster Commercial Director Wim Claessens uit. “Standaard zand vervoeren we meestal niet verder dan een tweehonderdtal kilometers. En ook voor andere standaard mineralen is die afstand vergelijkbaar. Dat wil dus zeggen dat de meeste van onze klanten in de nabijheid van een productiesite gevestigd zijn. We zijn met Sibelco wereldwijd actief, dus het is belangrijk dat we globale markttrends tijdig oppikken. Maar doordat de actieradius van een groot deel van onze producten beperkt is, is het begrijpen van de lokale markt én de behoeftes en wensen
van de lokale klanten zeer belangrijk. Door dichter bij onze klanten te staan, kunnen we ons assortiment voortdurend verbeteren, innoveren en uitbreiden.”
Stevige verankering
De cluster Dessel is wel een belangrijke cluster binnen de Sibelco-groep. “Het is niet alleen de site waar historisch alles begonnen is”, vertelt Cathy Blervacq. “Maar de grondstoffen die we hier ontginnen zijn ook uniek. Het Kempens zand is zeer zuiver. Dat heeft alles te maken met de bovenliggende bruinkoollagen (ligniet of spriet). Honderdduizenden jaren lang maakten de humuszuren uit die bruinkoollaag het doorsijpelende regenwater zuur, en zo werden alle vervuilende bestanddelen uit het zand gespoeld tot enkel zuiver kwarts overbleef. Dat maakt dat ons zand uiterst geschikt is voor het produceren van zeer zuiver glas en allerhande (hoog)technologische toepassingen. Zo verrijken we het bijvoorbeeld tot cristobaliet, dat gebruikt wordt als additief in coatings, keukenbladen of polymeertoepassingen. Hierdoor is de actieradius van onze producten veel groter dan deze van de standaard mineralen. Wij beleveren vanuit Dessel de hele wereld. Dat zorgt voor een stevige verankering van onze site in de groep, maar ook voor grotere uitdagingen. Doordat we met onze producten mikken op de hele wereld, zijn er bijvoorbeeld ook specifieke uitdagingen voor de sales, supply chain en de logistiek.”
Vanaf 2025 krijgen de productiesites lokaal veel meer eigen verantwoordelijkheid. Het is duurzamer en verstevigt onze regionale concurrentiepositie.
Natuurlijk en menselijk kapitaal
Op dit moment beschikt Sibelco in de regio over acht actieve groeves waar ze het kostbare witte zand ontginnen. “Zes liggen er in de regio Dessel - Lommel, twee in Maasmechelen”, zegt Cathy Blervacq. “We halen het zand met baggerboten uit de groeve en daarna vervoeren we het met onze pijplijn naar de fabriek, waar we het verwerken.
Van daaruit vertrekken er dan dagelijks meer dan honderd vrachtwagens met verschillende kwaliteiten zand en cristobaliet richting onze klanten overal in de wereld. Dat ontginnen en verwerken gebeurt intussen ook op een zo duurzaam mogelijke manier. Onze baggerboten zijn elektrisch en vijftig procent van de energie die we op de site Dessel verbruiken wekken we op een duurzame manier op met behulp van onze windmolens en drijvend zonnepanelenpark.” Om de werking van de fabriek te verzekeren maakt Sibelco ook volop gebruik van het menselijk kapitaal in de regio. “In operations werken we in België met 230 mensen”, vertelt Wim Claessens. “Stuk voor stuk hardwerkende medewerkers van een ongelofelijke kwaliteit. En zo goed als allemaal afkomstig uit de onmiddellijke regio. Dat is altijd al zo geweest en is vandaag ook nog het geval. In onze fabriek is de voertaal nog altijd Kempisch (lacht).”
Mooie landschappen
150 jaar al is Sibelco actief in de Kempen en als het van het bedrijf afhangt mogen daar nog minstens 150 jaar bijkomen. “We werken met natuurlijke grondstoffen en zijn dus deels wel afhankelijk van de beschikbare reserves”, vertelt Cathy Blervacq. “Met de huidige groeves kunnen we zeker nog twintig jaar verder en we beschikken daarnaast nog over heel wat gronden die we kunnen ontwikkelen. Dat gebeurt telkens in goed overleg met de verschillende overheden, de buurt en natuurverenigingen. En dat overleg gaat verder dan enkel de actieve ontwikkeling. We maken steeds goede afspraken – en dat doen we overal in de wereld – over de manier waarop we een gebied na de ontginning moeten achterlaten. Op die manier creëren we mooie landschappen die een meerwaarde bieden qua natuurlijke biodiversiteit in de regio. Ter ere van de 150ste verjaardag schenken we nu zo een hersteld gebied van 35 hectare hier in de regio aan Natuurpunt voor het beheer. Dit gebied zal opengesteld worden voor het grote publiek. Daarnaast gaan we op dat moment op groepsniveau ook een partnership aan met BirdLife International om in de toekomst zo’n gebieden nog beter te heroriënteren.”
