Ondanks het feit dat de energieprijzen gelukkig weer stevig gedaald zijn, zal het thema energie de komende maanden (en misschien zelfs jaren) niet meteen verdwijnen. Daarnaast staat Limburg voor grote uitdagingen op het vlak van klimaat. Die twee elementen samengenomen brengt ons tot de conclusie dat we ervoor moeten zorgen dat onze basisinfrastructuur klaar is voor de elektrificatie van vele sectoren. Meer infrastructuur is daarom noodzakelijk en impliceert meer bouwen. Vandaag stokt dat vooral door de moeizame vergunningsverlening.
"We verwachten dat ons elektrisch energieverbruik zal verdubbelen tegen 2050, een goede basisinfrastructuur is een opdracht voor werkgevers en overheden."
Elektrificatie als eerste stap naar verdere verduurzaming
Elektrificatie zal de kern zijn van verduurzaming in vele sectoren. De komende 10 jaar moeten we daarom zorgen dat onze basisinfrastructuur klaar is voor al deze nieuwe ontwikkelingen. Een verdubbeling van het elektrische energieverbruik wordt verwacht tegen 2050 (kanttekening is wel dat de totale energievraag met meer dan 30% zou dalen gelet op de toegenomen efficiëntie). Als we bijvoorbeeld kijken naar de verwarming van residentiële woningen, zien we dat die vandaag nog voornamelijk gebeurt door aardgas. Maar de Vlaamse regering heeft in haar Energie- en Klimaatplan de ambitie geuit om versneld over te schakelen naar warmtepompen. Om aan deze ambitie te voldoen zullen jaarlijks 12.000 warmtepompen geplaatst moeten worden. Wat lagetemperatuurwarmte in de industrie betreft, is er ook een groot potentieel voor industriële warmtepompen. Een tweede voorbeeld van versnelde elektrificatie zijn de zero-emissiewagens. In het Vlaamse luchtbeleidsplan wordt er immers van uitgegaan dat tegen 2025 minstens 20% van de wagens zero-emissie is en tegen 2030 moet dat zelfs de helft van het aantal verkochte wagens zijn. De impact van deze trends zal een grote uitdaging vormen voor het elektriciteitsnet van morgen en moet nauwlettend in de gaten gehouden worden.
(Grote) infrastructuur moeilijk vergund
Onze energieafhankelijkheid van Rusland moet ons leren om de energietransitie te versnellen. Maar botsende (Europese) doelstellingen met betrekking tot klimaat, energie en biodiversiteit zorgen ervoor dat de vergunningsprocedures zeer moeizaam verlopen. Nochtans presenteerde de Europese Commissie in mei vorig jaar aanbevelingen om de procedures voor de verlening van vergunningen voor hernieuwbare energie te versnellen. In de eerste plaats is er meer nood aan een geïntegreerde visie en betere coördinatie om (groene) projecten vergund te krijgen. Specifiek voor België is het toch al te bizar dat verschillende overheidsniveaus herhaaldelijk vechtend over de straat rollen rond bepaalde projecten. Hieronder gaan we verder in op het versnellen van de vergunningsprocedures en een moderne visie op ruimte.
"Projecten voor hernieuwbare energie moeten als publiek belang worden beschouwd waardoor lokale overheden niet in beroep kunnen gaan tegen hogere overheden."
Het is duidelijk dat de procedures sneller en korter moeten. Goedgekeurde investeringsagenda's zijn een belangrijke eerste stap om de uitvoerbaarheid van een project te waarborgen. De Commissie vraagt ook aan de lidstaten om maximumtermijnen vast te stellen voor alle relevante stadia van de milieu-effectenprocedures. Maar dan moet wel gekeken worden naar wat de effecten zijn als die niet grondig kunnen worden onderzocht of bijkomend onderzoek wordt vereist. Ook de bestaande beroepsprocedures moeten herbekeken worden. Bijna 20% van de beroepsprocedures komt van lokale overheden die hogere overheden aanvechten. Het zou onmogelijk moeten zijn voor lokale overheden om dat te doen, zeker als het gaat over werken van algemeen belang. De Europese Commissie neemt daarom projecten voor hernieuwbare energie mee als algemeen belang in haar aanbevelingen. In dezelfde context is het zeer problematisch dat ook particuliere tegenstanders van een project een dossier kunnen blijven aanvallen. Van initiatiefnemers wordt verwacht dat ze vanaf het begin open kaart spelen. Tot slot is het onaanvaardbaar dat er vertragingen zijn vanwege capaciteitstekorten. De personeelsbezetting bij de verschillende departementen en agentschappen moet ernstig tegen het licht worden gehouden.
Bestemmingsneutraliteit
Naast het versnellen van de procedures moet er ook op een andere manier naar ruimte worden gekeken. De Commissie vraagt de lidstaten om op hun grondgebied gebieden aan te duiden die geschikt zijn voor de realisatie van hernieuwbare energieprojecten. Tegelijkertijd is dit nogal vrijblijvend geformuleerd, met het risico dat tegenstanders eisen dat alternatieven worden onderzocht. Voka - KvK Limburg is voorstander van bestemmingsneutraliteit voor hernieuwbare energie. Dat betekent dat de ruimtelijke bestemming van een gebied geen bezwaar mag zijn om het groene project toch te realiseren. Maar milieuverenigingen blijven zich verzetten. Bestemmingsneutraliteit is nochtans ook voor ons geen vrijgeleide om overal installaties neer te zetten zonder onderzoek. We moeten opletten dat onze regelgeving niet vastroest. Regels zijn een middel, geen doel op zich. Daarom is er nood aan meer experimenteerwetgeving die innovatie niet in de weg staat. Regels moeten tegelijkertijd ook meer future proof zijn om meer rechtszekerheid te bieden.
