Het community event Verderkijkers 2020 richt zijn blik op de kmo van de toekomst en hoe ondernemen er op korte en langere termijn zal uitzien. Verderkijken is ook wat auteur en adviseur Jo Caudron deed in zijn boek ‘De wereld is rond’. Daarin schetst hij een optimistisch toekomstbeeld waarin bedrijf, beleid en individu anders functioneren. Corona bracht ons in één klap een stuk dichter bij dat beeld, al ligt er nog veel werk op de plank. Een boeiend gesprek over leren kijken naar de toekomst, (digitale) transformatie en SUPER-change.
Tekst: Mathieu Wouters
Het boek van Jo Caudron verscheen in het najaar van 2019 en werd toen meteen goed onthaald. “Het sloot goed aan bij de tijdsgeest waarin we eerder pessimistisch en gelaten werden. Mensen herkenden dat in het boek maar kregen een nieuwe, frisse kijk op de toekomst aangereikt.” Toen kwam corona en waar dat veel zaken naar de achtergrond drumde, gold dat niet voor ‘De wereld draait rond’. “In het boek schets ik een wereld waarin ons leven een nieuwe vorm krijgt. Door digitalisering, maar ook door grote vraagstukken over werk, wonen, mobiliteit, klimaat, gezondheid, onderwijs, etc. Veel aspecten die ik voorstel om op lange termijn te integreren in onze samenleving, zijn door corona versneld ingeburgerd.”
“De vraag is of die veranderingen ook zullen blijven. Ik beschouw corona als een pendel tussen het oude en het nieuwe normaal, met social distancing, thuiswerken, meer online dan fysiek shoppen, een bevroren economie en noem maar op. Die pendel gaat onvermijdelijk ook terug slingeren, maar wellicht niet helemaal. Voor corona zou je voor dit interview naar mijn kantoor komen, maar nu merken we dat dat eigenlijk helemaal niet noodzakelijk is. Dat zal ook na de crisis zo blijven. Zo zullen we thema per thema vaststellen dat er zaken voorgoed veranderd zijn en anderen zullen terug naar het oude normaal gaan. De sleutel is: hoe langer deze situatie blijft, hoe meer die veranderingen bestendigd zullen blijven.”
Versnelde digitale transformatie
Een van de stellingen die Caudron hanteert, is dat de leiders van klassieke bedrijven last hebben van fomo – fear of missing out – als het gaat over digitale transformatie. “Dat is een haast paradoxale situatie, want die schrik om te boot te missen zorgt juist voor een enorme versnelling van technologische ontwikkelingen en automatisering. Je zag dat heel erg bij banken en servicebedrijven die met veel data omgaan. Zij lieten op een gegeven moment innovaties zoals proces automatisering, artificiële intelligentie (AI) of machine learning los op hun klanten – denk aan de befaamde chatbots – terwijl die eigenlijk nog niet klaar waren. Waarom ze het toch deden? Jij wil toch niet die bankdirecteur zijn die besloot daar niet op in te zetten waardoor concurrenten plots een voorsprong hebben? Door die schrik om achter te blijven én omdat technologie voor een exponentiële versnelling zorgt, zie je die digitale transformatie een enorme vlucht nemen. Ook corona draagt daar nu zijn steentje toe bij”, aldus Caudron.
Steeds meer taken worden van mensen overgenomen door technologie dankzij robotisering en automatisering. Toch moeten we ondanks die versnelde digitale transformatie, niet vrezen voor grote werkloosheid in de toekomst, beweert Caudron: “Er zijn twee visies om naar de implementatie van machines te kijken. In een cutt-off model gaan machines en AI bepaalde jobs volledig overnemen waardoor die wegvallen voor mensen. In een shave-off model daarentegen, ga je geen jobs wegnemen, maar binnen elke functie bepaalde taken doorschuiven naar machines. In dit model hoef je geen werkloosheid te vrezen maar boeken we juist veel vooruitgang in de kwalitatieve invulling van jobs. Door bepaalde, tijdrovende taken – denk aan het doorploegen van honderden pagina’s dossiers voor advocaten – over te nemen, krijg je meer tijd voor datgene waarmee je het verschil kunt maken – een sterk pleidooi, in het voorbeeld van de advocaat. Het perfectionisme van machines en AI in combinatie met de empathie, creativiteit en innovatie van de mens, zorgt voor een veel beter eindproduct of dienst.”
Het wordt wel digitale transformatie genoemd, maar ik zie het zelf als een digitale disruptie met een business transformatie als gevolg.
Jo Caudron
SUPER-change
Ondernemers die meelezen zien het misschien al helemaal zitten om de digitale omslag te maken. Maar, waarschuwt Caudron, het gaat veel verder dan het digitaliseren van je bestaande processen. “Het wordt wel digitale transformatie genoemd, maar ik zie het zelf als een digitale disruptie die een business transformatie als gevolg heeft. Bedrijven passen hun business model aan, of nieuwe bedrijven bouwen een nieuwe business op de mogelijkheden die digitale technologie biedt. Vaak zijn het zelfs die nieuwe bedrijven die de weg tonen. Spotify veranderde de muziekbranche door een model te lanceren waarin je geen muziek meer koopt, maar je favoriete muziek beluistert dankzij een abonnement.”
Het klinkt er mooi, die digitale transformatie. En voorlopers als Amazon, Google, Spotify of Uber zijn voor velen inspiratiebronnen. Maar hoe begin je hier als ondernemer in hemelsnaam zelf aan? Daarvoor ontwikkelde Caudron het SUPER-change model. Een proces waarin je voortdurend 5 stappen doorloopt. See, zie wat er op je afkomt en informeer jezelf over wat er rondom jouw bedrijf of in jouw sector gebeurt. In de volgende stap, Understand, schat je in welke impact die veranderingen kunnen hebben. Plan vervolgens wat je wil doen – tactisch en strategisch – in functie van het toekomstbeeld dat je gevormd hebt. Daarna ga je naar de uitvoerende fase: wat heb je nodig om je plan uit te voeren? In de Enable fase bekijk je of je moet investeren in mensen, bepaalde skills of kennis of ga je nieuw beleid uitstippelen dat nog niet aanwezig was in de organisatie. In de laatste stap, Run, ga je alles uitvoeren.
“Dit hele traject is een cyclus waarbij je na de laatste stap niet mag denken ‘oef, we zijn er’, maar juist terug moet gaan naar het begin. Je moet voortdurend weten wat er gebeurt om te kunnen bijsturen”, waarschuwt Caudron. “Idealiter zet je als bedrijf een radarteam op dat continu monitort wat er leeft en kan bijsturen.” Waarna de auteur afsluit met een kijkje door zijn optimistische bril: “Bekijk corona als een geschenk. Het dwingt organisaties om ‘opnieuw’ na te denken en vooral, het neemt die eeuwige ‘dat kan niet’-barrière noodgedwongen weg.”
