2024 wordt een druk verkiezingsjaar. Politiek uiteraard, maar ook op de werkvloer. Want in de tweede helft van mei 2024 zullen meer dan 7.000 bedrijven sociale verkiezingen organiseren. Die vinden om de vier jaar plaats. Bij een gemiddelde van 50 werknemers wordt een comité voor preventie en bescherming gekozen, vanaf 100 werknemers is ook een ondernemingsraad verplicht. Sinds de laatste verkiezingen in 2020 zijn er slechts beperkte wijzigingen.
juridisch kenniscentrum SD Worx
Stemrecht uitzendkrachten
Het stemrecht voor uitzendkrachten bij de onderneming/gebruiker bestond al in 2020. Toen gold een complexe tewerkstellingsvereiste gedurende twee cumulatieve referteperiodes. De voorwaarde is deze keer eenvoudiger.
Een uitzendkracht die daadwerkelijk minstens 32 arbeidsdagen presteert in de periode van 1 november 2023 tot 31 januari 2024, mag bij de gebruiker stemmen. Ook als hij op de verkiezingsdag niet meer ter beschikking is.
Kandidaten beschermd tegen ontslag
De hoge beschermingsgraad van alle werknemers die zich kandidaat stellen bij de verkiezingen wijzigt niet. Zowel verkozen als niet-verkozen kandidaten genieten een stevige ontslagbescherming. Kwestie van mogelijke represailles te ontmoedigen. Uitzendkrachten kunnen trouwens in bepaalde situaties wel stemmen, maar kunnen nooit kandidaat zijn.
Ontslag van een beschermde werknemer kan enkel vanwege een zware fout (dringende reden), vooraf door de arbeidsrechtbank erkend. Bij een ontslag omwille van economische of technische redenen moet het paritair comité – en dus ook de vakbond die daar zetelt – vooraf akkoord gaan. Andere ontslagredenen, hoe gegrond of gemotiveerd ook (bijvoorbeeld ondermaatse prestaties), zijn niet toegestaan. Een ontslag dat niet volgens de strikte procedure verloopt, kan tot een zeer hoge beschermingsvergoeding leiden: maximaal meer dan 8 jaar brutoloon.
Occulte bescherming vanaf januari
De bescherming van de kandidaten vangt 120 dagen vóór de verkiezingsdatum aan. Die dag noemen we X - 30. Voor de verkiezingen in 2024 zal X - 30 ten vroegste 14 januari en uiterlijk 27 januari 2024 zijn, afhankelijk van de precieze verkiezingsdatum. Vakbonden maken echter pas twee maanden later, meer bepaald op dag X + 35, formeel hun kandidaten bekend.
De werkgever verkeert met andere woorden vanaf januari tot maart of april in het ongewisse over wie precies kandidaat (en dus beschermd) is voor de sociale verkiezingen. Anders uitgedrukt: elke werknemer die verkiesbaar is, zou in het geheim ook kandidaat kunnen zijn. Vandaar een occulte bescherming.
Ongewenst effect
Deze bijzondere situatie kan een ongewenst effect hebben. Een werkgever die met een correcte ontslagmotivatie een werknemer wil ontslaan, kan vóór de start van de occulte periode het zekere voor het onzekere nemen. Een tweede kans geven, betekent het risico op een zeer zware ontslagbescherming en navenante financiële vergoeding nadien. Soms worden werknemers door de occulte bescherming net makkelijker ontslagen.
Werknemers die een syndicaal engagement tonen, moeten redelijk beschermd zijn tegen ontslag. Ook tijdens de precaire periode van kandidaatstelling. Over de procedure en de hoogte van de bescherming en de vergoeding kunnen de meningen verschillen. Maar moet de bescherming gedurende enkele maanden gelden voor bijna alle werknemers in de onderneming?
