Het asymmetrisch beleid kan Vlaanderen meer autonomie geven over de beschikbaarheid van werklozen. Een opportuniteit die we moeten grijpen gezien de onhoudbare krapte op de arbeidsmarkt.
2022 kondigt zich aan als een kanteljaar. Halfweg de legislatuur zien we een veelheid aan grote structurele werven. In het beste geval zijn hiervan de eerste bouwstenen gelegd, maar het beleid én de sociale partners moeten nog vele ‘gedurfde’ keuzes maken.
De beleidsdoelstelling van 80% werkzaamheidsgraad mag meer zijn als we ons bij de top in Europa willen rekenen, die flirt met 85%.
Sonja Teughels, Senior Adviseur Arbeidsmarkt
In de activeringswerf moeten nog veel knopen worden ontward. De krapte op de arbeidsmarkt is stilaan onhoudbaar voor bedrijven. Ze is ook nefast voor toekomstige investeringsbeslissingen ('Vinden we nog mensen?') en dreigt met oplopende lonen onze competitiviteit te ondermijnen ('Kunnen we beter betalen dan onze concurrenten?').
De beleidsdoelstelling is om te gaan naar 80% werkzaamheidsgraad in Vlaanderen en België. Maar het mag wat meer zijn als we ons bij de top in Europa willen rekenen, die flirt met 85%. Vlaanderen heeft daarin met zijn 75% nog een weg te gaan maar Brussel en Wallonië zijn zo mogelijk nog meer zorgelijk met respectievelijk 61% en 65%.
Bijzondere opportuniteit
Met de invoering van de jobbonus is al een cruciale stap gezet, maar het werk is niet af. Dat blijkt uit het lopend SERV-overleg met het oog op een nieuw akkoord. Dat spitst zich toe op de vraag hoe we deze doelstelling gaan realiseren.
Daarin stelt zich nu een bijzondere opportuniteit die Vlaanderen met beide handen moet grijpen: het asymmetrisch beleid. De Vlaamse hefbomen zijn immers te beperkt en op federale hervormingen is het wachten tot uiteenlopende beleidsvisies een consensus vinden. De zoveelste studie naar nachtarbeid en e-commerce illustreert dit volop.
Grotere autonomie
Onze werkloosheidsreglementering is verouderd, complex en toe aan vernieuwing. De gewesten zouden in het kader van asymmetrisch beleid een grotere autonomie kunnen krijgen met betrekking tot de beschikbaarheid van de werklozen.
Die federale reglementering schrijft nu uniform voor welke werklozen beschikbaar, aangepast tot zelfs niet meer beschikbaar moeten zijn voor de arbeidsmarkt, ook al is de situatie in het noorden en het zuiden van het land verschillend.
Eveneens de vraag wat een passende job of een passend traject naar werk is, is gebonden aan regels die om een eigentijdse en regionale invulling vragen. En wat te denken van de vele tijdelijk werklozen - nu passief thuis - waar mits eigentijdse rechten en plichten wordt in geïnvesteerd met opleidingen om hun kansen te verbeteren op de arbeidsmarkt?
En hoe omgaan met werknemers die bedreigd worden met ontslag? Kan de procedure inzake de wet-Renault niet korter en plaats maken voor een snellere overstap naar een andere job, al dan niet geflankeerd met opleiding? Wanneer wordt de activering van de ontslagvergoeding eens uitgevoerd als activerende stap naar ander werk?
Werk op de plank
Het overleg omtrent asymmetrisch beleid is overigens niet voldoende. Ook de federale overheid moet nog werk maken van de beloofde engagementen. In het bijzonder de aangekondigde maatregelen uit het begrotingsconclaaf van 2021 omvatten een aantal interessante maatregelen waarop het wachten is, zoals de e-commerce of de werkgeversgroepering. Ook zij moet nu durven kiezen en uitvoeren.
Tot slot kan ook het Vlaamse beleid beter. Zo is het Vlaams activeringsbeleid, met name de opvolging en controle van werklozen, nog steeds niet voldoende performant. Met ongeziene records aan vacatures en een slinkende groep werklozen, verwachten we dat elke werkloze zeer snel naar werk of opleiding wordt geleid.
Of men aanvaardt een job (één van de vele knelpuntvacatures) of men stapt in een traject dat inzet op het bijspijkeren van competenties. Dat vraagt kordaat, snel en uniform optreden en kan nu al beter ondanks het complexe federale kader.
Maar met de werklozen alleen zullen we onze vele vacatures niet kunnen invullen. Dus de activering van de arbeidsreserve moet nu uitvoering krijgen. De doelstellingen en principes liggen vast, tijd nu voor actie op het terrein.
