Nieuwe afvalwetgeving: wat zijn de belangrijkste wijzigingen?

Op  22 december 2023 werd VLAREMA 9 definitief goedgekeurd. Via de wijzigingen wil de Vlaamse overheid inzetten op duurzaam afvalbeleid. Het besluit treedt in werking tien dagen na publicatie in het Belgisch staatsblad (29 maart 2024). 

Het besluit omvat heel wat wijzigingen. De wijzigingen aan VLAREMA vind je hier in detail terug. Hieronder een samenvatting van de belangrijkste wijzigingen die impact hebben op de bedrijfsvoering.

Afvalpreventie en vermindering van zwerfvuil 

Evenementen 

• Sinds 15 juni 2023 is er al een verbod op serveren van drank in recipiënten voor eenmalig gebruik tijdens evenementen. Een uitzondering die geldt tot 1 januari 2025 wordt wel gegeven voor PET-flessen en blikjes indien een systeem wordt opgezet waardoor minstens 95% gescheiden wordt ingezameld voor recyclage. 
• Herbruikbare recipiënten en cateringmateriaal dienen minstens voor 90% terug ingezameld te worden.

Handel

• Er geldt een opruimplicht voor zwerfgevoelige producten voor handelszaken op eigen terrein. Denk hierbij aan tabak, voeding, dranken uit eigen verkoop die onmiddellijk kunnen worden verbruikt. De sorteerregels dienen hierbij gevolgd te worden. 
• Stickers op fruit dienen industrieel- of thuis composteerbaar te zijn.
• Vanaf 1 januari 2025 geldt er een verbod op volledige plastic wikkel voor gratis ongeadresseerd drukwerk.
• De verplichtingen van online marktplaatsen in het kader van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid wordt verduidelijkt.

Gescheiden inzamelingen

• Er zijn 32 afvalstromen die alle bedrijven verplicht moeten sorteren. Je bent niet verplicht om al deze fracties in een aparte container in te zamelen. De nieuwe wetswijziging laat toe dat droge, niet-gevaarlijke recycleerbare fracties (papier- en kartonafval, houtafval, metaalafval, harde kunststoffen en folies) samen in één container kunnen ingezameld worden op voorwaarde dat er

1. geen achteruitgang van de recyclagemogelijkheden is;
2. geen andere afvalstoffen of restafval zich in recipiënt bevinden;
3. er een contract is tussen de afvalproducent en de privé-inzamelaar;
4. de sortering gebeurt in een vergunde installatie. 

Voor meer informatie over de mogelijkheden binnen je bedrijf, raden we je aan om contact op te nemen met je privé-inzamelaar.

• Vanaf 1 januari 2026 zal het bedrijfsrestafval verplicht gefactureerd worden op basis van gewicht. Hierbij zullen ook de heffingen apart vermeld worden. 

• Code van goede praktijk voor visuele controle van bedrijfsrestafval op sorteerfouten

1. Een non-conformiteit bij gebruik niet transparante zakken zal worden opgemaakt door de privé-inzamelaar. Er geldt weliswaar wel een uitzondering transparante zak bij niet-risicohoudend medisch afval en scheepsafval
2. De nieuwe wijziging maakt het mogelijk om te werken met camerasystemen voor visuele controles. 

• Verplichte selectieve inzameling bij bouw -en sloop projecten

1. Vanaf 1 juli 2024: Inert puin, asbescementhoudende afvalstoffen, niet-teerhoudend asfaltpuin, funderingsmaterialen, potentieel verontreinigde fracties bouw- en sloopafval, cellenbeton en gips 
2. Vanaf 1 januari 2027: glaswol, rotswol en bitumineus materiaal
3. Gemengde inzameling van droge- en niet-gevaarlijke stromen kan als er voldaan wordt aan een aantal voorwaarden. Zo moet de fractie kleiner zijn dan 40 m³ of de beschikbare ruimte om afvalrecipiënten te plaatsen of het gemengd afval te beladen is maximaal 40 m² of de veiligheidscoördinator geeft aan via gemotiveerde verklaring dat de veiligheid, stabiliteit of technische uitvoering niet kan gegarandeerd worden. Daarnaast moet de gemengde ingezamelde afvalstromen moeten verwerkt worden conform criteria in afdeling 5.2.16.

Gebruik als secundaire grondstof

VLAREMA 9 wijzigt ook de procedure voor grondstofverklaringen. Er komt meer aandacht voor opvolgingsverplichtingen. Zo geldt er o.a. een informatieplicht naar OVAM toe in verband met ander verontreinigingen dan genormeerde parameters (alle stoffen op kandidaat, autorisatie of restrictielijst van REACH). Maar is het ook bijvoorbeeld nodig om bewijs te hebben dat de interne bedrijfsvoering de kwaliteit van de beoogde grondstof en representativiteit van de analyse garandeert. 

Naast de procedurele aanpassingen introduceert of wijzigt VLAREMA 9 ook een aantal normenkaders: 

• Het gebruik als bouwstof. Die wijzigingen zorgen voor een betere afstemming tussen de normenkaders in bodem- en afvalwetgeving. Zo wil de overheid verontreiniging naar bodem voorkomen.
• Er komen eindeafvalcriteria voor de inzet van opgewerkte afvalstoffen als blendcomponent bij de productie van scheepsbrandstof. 
• En er zijn nieuwe normen voor de recyclage van luiers zonder schade aan milieu en gezondheid.

Tot slot wordt er een analysepakket voor poly- en perfluoralkylverbindingen (PFAS) in afvalstoffen - bestemd voor gebruik als bodemverbeterend middel of meststof en voor gebruik als bouwstof - geïntroduceerd omdat normenkaders voor beide toepassingsgebieden in voorbereiding zijn.

Verplichting gebruik van gerecycleerd materiaal in bepaalde kunststofproducten

Om het gebruik van kunststof recyclaten te stimuleren, wordt het gebruik van acht zorgvuldig geselecteerde kunststof toepassingen verboden als ze geen recyclaat bevatten en als ze aangekocht zijn door een overheid.  Het gaat daarbij om

• compostbakken en -vaten; 
• rolcontainers voor afval; 
• kweekpotten, kweektrays en plantentrays; 
• meubilair met kunststof onderdelen in openbare ruimten; 
• geluidsschermen; 
• buizen voor afvoer van regen- en afvalwater; 
• afdekplaten voor kabels, gasleidingen en nutsvoorzieningen; en raamsystemen.