Met het einde van 2020 kunnen we stilaan de economische schade van dit coronajaar opmeten. Hoe onwaarschijnlijk de gebeurtenissen van 2020 ook waren, ze bieden wel vier belangrijke lessen voor wat we volgend jaar kunnen verwachten.
De totale terugval in economische activiteit in 2020 zal uiteindelijk uitkomen in de buurt van 7%. Dat is minder erg dan we in het voorjaar vreesden, maar blijft niettemin het slechtste jaar sinds de Tweede Wereldoorlog.
Vier grote lessen uit 2020
Uit de afgelopen maanden vallen vier grote lessen te trekken:
1. Het virus onder controle krijgen is ook voor de economie absoluut cruciaal
Sommigen meenden in deze crisis een tegenstelling tussen gezondheid en economie te ontwaren, maar die tegenstelling is er niet. Internationale analyses van de eerste golf geven duidelijk aan dat de verspreiding van het virus en de economische schade samenlopen. Zolang we het virus niet onder controle krijgen, zal de economische schade blijven toenemen.
2. De overheid speelt een cruciale rol in deze crisis
Massaal overheidsingrijpen heeft er tot nog toe voor gezorgd dat de economische schade ‘binnen de perken’ bleef (zonder dat ingrijpen was het nog erger geweest). Steunmaatregelen zorgden ervoor dat gezinnen en bedrijven redelijk door de crisis raakten. Daarnaast zijn ook de directe maatregelen in de strijd tegen het virus cruciaal.
Het grote verschil in economische impact tussen de eerste en de tweede lockdown geeft aan dat ook die maatregelen verstandig aangepakt moeten worden. In de beheersing van het virus en de relance zal de overheid een cruciale rol moeten blijven spelen.
3. Als we het virus onder controle krijgen is er ruimte voor krachtig herstel
De meeste gezinnen ondervinden in deze crisis geen inkomensverlies, en zijn het voorbije jaar meer gaan sparen, min of meer noodgedwongen omdat er minder mogelijkheden waren om te consumeren. Als we het virus onder controle krijgen, zal het vertrouwen terugkeren en kan het extra sparen zorgen voor een krachtig herstel van de gezinsbestedingen. De heropleving in de zomermaanden van dit jaar illustreert al dat er op dat vlak heel wat mogelijk is.
4. Volledig herstel zit er niet meteen in
Ook als het herstel ingezet wordt, zullen de naweeën van deze crisis nog lang voelbaar zijn. De terugval van de bedrijfsinvesteringen (met zo’n 15% in 2020), de schade op de arbeidsmarkt (met naar raming 100.000 verloren jobs) en de impact op de overheidsfinanciën zullen nog lang nazinderen. De beste manier om die schade te verwerken, is via een relanceplan gericht op sterkere economische groei.
Economische dynamiek in 2021
Die lessen zullen bepalend zijn voor de economische dynamiek in 2021. De vooruitzichten daarvoor lopen vandaag opvallend sterk uiteen, van 0,3% (KBC) tot 6,5% (Planbureau). Wat het uiteindelijk wordt, zal in belangrijke mate afhangen van wanneer en hoe we het virus onder controle krijgen.
Het meest waarschijnlijk lijkt dat we de eerste maanden van volgend jaar nog volop bezig zullen zijn met de strijd tegen het virus. Daarna kunnen we het virus hopelijk met een verstandige beheersingsstrategie (via track-and-trace, brononderzoek en gerichte beperkende maatregelen) onder controle houden, tot dan later in het jaar het vaccin steeds meer de bovenhand kan nemen.
In zo’n scenario valt in het eerste kwartaal nog niet al te veel herstel te verwachten, maar zou de economische activiteit vanaf de lente kunnen versnellen. Voor het volledige jaar zouden we dan uitkomen op een groei van 3,5%. De onzekerheid rond die raming blijft evenwel groot, en zal vooral afhangen van de mate waarin we het virus onder controle krijgen.
