Stijn Beeckman is Brusselaar en vader van drie kinderen. Hij is al heel zijn loopbaan actief als sociaal werker, meer specifiek werkzaam in Opbouwwerk. “Opbouwwerk ontwikkelt instrumenten om mensen die het moeilijk hebben, op allerlei gebieden, terug een plek in de maatschappij te geven”, haalt Stijn aan. Sinds een tiental jaar focust Samenlevingsopbouw Brussel zich o.a. op het thema wonen, één van de grondrechten. Want naast aan het werk te zijn en toegang te hebben tot onderwijs, is het beschikken over een woonst één van de belangrijkste hefbomen om uit armoede te geraken. Samenlevingsopbouw Brussel zet daarom in op het gebruik van leegstaande panden voor wonen.
Tekst: Liesbeth De Kegel – Foto’s: Vitor Breder en Filip Claessens
“Deze tijdelijke woonunits bieden een oplossing voor veel mensen die dakloos zijn of op de wachtlijst staan voor een sociale woning. Maar het is een heel traag en moeilijk proces. Zo worden we momenteel geconfronteerd met een gigantisch probleem over heel België. In Brussel alleen al staan 48.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning en leven 3.000 mensen op straat. Dat is gigantisch! De cijfers voor België zijn nog dramatischer. In totaal leven In België 17.000 mensen op straat en alles bij elkaar zijn er ongeveer 400.000 mensen die op de wachtlijst staan. Dat is meer dan de bevolking van Gent en Mechelen samen die in precaire omstandigheden moet leven en wacht op een goede sociale woning.”
“Er is bijna een miljoen vierkante meter leegstand terwijl er zo’n 400.000 mensen in precaire omstandigheden moeten leven en op wachtlijsten staan voor een goede sociale woning."
Stijn Beeckman
A box in a box
In de zoektocht naar oplossingen voor degelijke huisvesting besloot Stijn het over een andere boeg te gooien. Vanuit de vraag ‘Hoe kunnen we tijdelijke woonprojecten verduurzamen?’ ging de bal aan het rollen. “In de Noordwijk in Brussel stond het WTC-gebouw. Ik was verontwaardigd toen ik hoorde dat het grootste gebouw in Brussel gewoon leeg stond. Ik vroeg me af hoe het mogelijk was dat er zoveel vierkante meter onbenutte ruimte was terwijl de nood aan woningen zo hoog is. Ik ontdekte dat er bijna een miljoen vierkante meter leegstand is aan kantoorgebouwen in Brussel. Met dit overaanbod van ruimte zou je bijna 10.000 woningen kunnen bouwen. Dit zette mij aan het denken: ‘Hoe kunnen we deze kantoorgebouwen herbestemmen naar woningen?’ Samen met mijn collega Ozcan kwamen we op een soort ‘box- in-the box’. En vanuit dat idee is WoonBox ontstaan. Samen met houtskeletbouwer Martin Vandereyt ontwikkelden we ons idee verder door tot een gepatenteerd bouwsysteem*.” Alles draait om modulaire en kwaliteitsvolle woningen die op andere plekken heropgebouwd kunnen worden.
Meer dan een woning
“We bieden eigenlijk meer dan enkel een woning, we bieden een time-out. Al onze deelnemers worden ondergedompeld in een intensieve begeleiding. Zo kunnen ze belangrijke zaken actief aanpakken om uiteindelijk terug op de reguliere huizenmarkt terecht te komen. Op deze manier is er minder nood aan andere ondersteuning die ook veel meer kost voor de maatschappij. Ten slotte wordt het risico om in echte armoede te vallen drastisch verminderd.”
Deze begeleiding gebeurt in samenwerking met instanties zoals het CAW en Après Tout (een vluchthuis voor alleenstaande moeders). Het is bijvoorbeeld verplicht bij WoonBox om een deel van het inkomen te sparen. “Zo spaar je na een tijd genoeg om een huurwaarborg te kunnen leggen”, vertelt Stijn.
De andere doelstelling is om een kleine gemeenschap te creëren. “Verschillende units van WoonBoxen vormen eigenlijk een kleine straat. We proberen om iedereen in de straat een rol te geven, wat gunstig is voor je eigen ontwikkeling en die van de hele groep. Andere thema’s pakken we in groep aan. We houden bijvoorbeeld collectieve sessies rond energie en hoe je hierop kan besparen.”
Impact van corona
De coronacrisis zorgde voor een verhoogde vraag naar woningen, maar ook voor nieuwe opportuniteiten. “Sinds corona en telewerk worden er steeds meer kantoren herbestemd naar woonmogelijkheden. In het kader van de relance wordt er jaarlijks 8 miljoen vrijgemaakt voor noodwoningen. Lokale besturen krijgen de kans hier op in te tekenen en modulaire oplossingen aan te kopen. Alternatieve woonvormen en het juridische kader krijgen steeds meer aandacht, maar we zijn er nog niet. Het juridische kader is één van onze grootste uitdagingen omdat we nog steeds een stedenbouwkundige vergunning moeten verkrijgen, wat het proces natuurlijk vertraagt. Voor het pilootproject werken we samen met de KU Leuven waardoor we onder academisch onderzoek vallen en voor de komende vijf jaar vrijgesteld zijn van een stedenbouwkundige vergunning. We blijven pleiten voor een snellere en makkelijkere procedure om alternatieve woonvormen te faciliteren.”
Bryo en WoonBox
“Ik nam deel aan het Bryo StandUp traject omdat we al snel inzagen dat WoonBox erg innovatief is. Je doelstelling is uiteindelijk om te schalen. En hoewel je vanuit het sociale vertrekt, moet je dus ook beginnen denken aan de business-kant. Ons doel is om de twee met elkaar te koppelen. Bryo StandUp leek ons een ideale opstap omdat het als traject alle stappen behandelt die je moet doorlopen. En het feit dat je met andere startende ondernemers samen zit, was een aangename verrassing. Het contact met de andere starters toonde ons dat ook zij focusten op het sociale aspect en WoonBox niet zagen als een klassiek bouwbedrijf an sich, en dat was mooi om te zien."
