De West-Vlaamse huisartsen trekken aan de alarmbel. Het is de zoveelste noodkreet van huisartsen die overal te lande patiëntenstops inroepen om de instromende vergrijzing af te dammen. Nochtans komt de vloedgolf niet onverwacht. We weten al 2 decennia dat de vergrijzing genadeloos zou toeslaan in de gezondheidszorg. Valt de huisarts nog te redden?
Het antwoord is ja.
Maar daarover straks meer. Laat ons eerst dieper kijken naar wat er aan de hand is. De meest eenvoudige factor is de vergrijzing zelf. Dat is een goede zaak: we worden steeds ouder in al bij al relatief goede gezondheid. Er zijn echter belangrijke nadelen: vergrijzen gebeurt zeer snel, op grote schaal en niet overal even gelijk. Kortom: de zorgvraag stijgt, wordt complexer en de zorglast is ongelijk verdeeld.
De meer uitdagende factor van de vergrijzing: ook de zorgprofessionals vergrijzen aan snel tempo. Zo worden de huisartsen vandaag patiënten van morgen. Tegenover de stijgende zorgvraag staat in verhouding een steeds kleiner aantal zorgprofessionals. Die verschuiving gebeurt iets meer onder de radar, maar heeft ingrijpende gevolgen. In de jaren 90 stonden er per 65-plusser 4 Vlamingen op actieve leeftijd klaar om de lasten te dragen. Tegen 2050 zullen dat er slechts 2 zijn. Die wijzigende verhouding betekent niet enkel minder zorgprofessionals. Ook het budgettair kader zal erg krap worden: de actieve bevolking levert namelijk de middelen waarmee die huisartsen aan de slag kunnen. We zullen dus meer moeten doen met minder zorgprofessionals en beperkte middelen.
Economen hebben daar een term voor: productiviteit. Om meteen een misverstand uit de wereld te helpen: productiviteit verhogen is geen synoniem voor harder werken. Slimmer werken is dat wel.
De technieken zijn bekend: delegeer in plaats van te vervallen in multitasking, werk op schaal en integratie in plaats van solo of in silo, organiseer proactief in plaats van te wachten tot de wachtzaal je overkomt en digitaliseer en automatiseer de papierwinkel.
Kan productiviteit de huisarts redden? Jawel. De administratieve overlast in de huispraktijk is overbekend. Te vaak is het bezoek bij een huisarts een slecht excuus voor een overbodig attest of een zoveelste voorschrift. Daar zijn al oneindig veel werkgroepen en vergaderingen over gehouden. Jammer genoeg hebben die werkgroepen en vergaderingen nog niet geleid tot het afschaffen van overbodige regeltjes of het verregaand automatiseren van administratie in gezondheidszorg. Daar sta je dan met een secretaresse of een glimmende praktijkassistent. Wat ben je ermee als die eerste zelfs niet op eHealth mag (!) en die tweede eerst de patiëntengegevens uit het ziekenhuis moet afdrukken om ze vervolgens weer in te typen in het huisartsendossier?
Kan de huisarts zelf wat doen om de productiviteit op te trekken? Zeker. Volledig geïntegreerde multidisciplinaire praktijken zijn vooralsnog zeldzaam. Als ze hoegenaamd al bestaan, blijkt het voornamelijk te gaan over immobiliën waarvan de kabinetten niet enkel aan de betrokken huisartsen verhuurd worden. Je kan er hier en daar een psycholoog of diëtist terugvinden. Nog niet beschikbaar: gespecialiseerde verpleegkundige zorgen, een loket voor al je thuiszorg, je medicatie laten nakijken of even je oefeningen tegen de rugpijn opfrissen. Wat dacht je van een spontane uitnodiging voor een check-up rond je zestig? Kwestie van gezond op pensioen te gaan.
Elk van deze voorbeelden kan vandaag. Wat zeg ik? Elk van deze voorbeelden kan vandaag perfect digitaal. Het is mogelijk om de administratie en de logistiek van zo'n praktijk verregaand te automatiseren. Dat zou niet enkel de huisarts en zijn team, maar ook de patënt en mantelzorgers véél betere ervaringen opleveren. Wind in de zeilen.
Waarom zouden huisartsen niet zelf het roer in handen nemen? Ga op zoek naar samenwerking en integraties die hiervoor nodig zijn. Zorg voor financiële verbondenheid, gedeelde ICT en goed afgesproken zorgprocessen. Voorzie als huisarts de nodige schaal voor investering in telemonitoring en teleraadpleging. Kapitein huisarts.
Het leidt geen twijfel dat de huisarts ook in de komende decennia een onmisbare schakel blijft om de zorg voor de steeds ouder wordende Vlaming te garanderen. In dat geval moet de productiviteit van huisartsen stevig omhoog. In plaats van elke huisarts die op welverdiend pensioen vertrekt te vervangen door anderhalf tot twee nieuwe huisartsen, is ondernemend denken en handelen noodzakelijk. Zodat je kan surfen op dezelfde vergrijzingsgolf dei vandaag het artsenkabinet versmacht.
