De trend weg van globalisering vormt een bedreiging voor onze toekomstige welvaart. De volgende regering zal snel aan de bak moeten om tegen de achtergrond van dat moeilijkere internationale klimaat onze exportmogelijkheden te ondersteunen. Veel van de voorstellen in de huidige verkiezingscampagne gaan evenwel in de verkeerde richting.
Vorige week kondigde de VS nieuwe invoerheffingen aan op Chinese producten, met als meest opvallende de verhoging van het tarief op Chinese elektrische wagens van 25% naar 100%. De directe impact daarvan is allicht beperkt, gezien er in de VS nu al bijna geen elektrische wagens uit China ingevoerd worden, maar de relevantie voor de wereldeconomie is wel aanzienlijk.
Wereldhandel stagneert
De nieuwe aankondiging past in een bredere internationale trend. Volgens het IMF is het aantal handelsbelemmeringen de jongste jaren spectaculair toegenomen. Rond 2010 telde het IMF nog minder dan 300 handelsbelemmeringen in de wereldeconomie, vandaag zijn dat er 3000.
Vooral de laatste jaren kwamen er heel wat handelsbarrières bij. Dat kadert in een trend waarbij de grote economische blokken zich meer op zichzelf richten en zich afzetten tegen de andere blokken. En dat blijkt ook uit de cijfers van de internationale handel. Het volume van de wereldhandel verdubbelde van 2000 tot 2021, maar sindsdien stagneert die.
Het is natuurlijk mogelijk dat dit een tijdelijke adempauze is, maar er lijkt meer aan de hand. De wereldeconomie, met de VS en China op kop, lijkt structureel weg te bewegen van globalisering en vrijhandel naar een meer gefragmenteerde wereldeconomie. Tegen die achtergrond moet ook Europa zich noodgedwongen strategischer gaan opstellen.
Dat dreigt een belangrijke negatieve impact te hebben. Volgens het IMF kan de economische schade van een verdere fragmentatie oplopen tot 7% van het bbp op wereldvlak.
Belangrijke implicaties voor België
Dat veranderende internationale klimaat komt in de verkiezingscampagne bij ons niet aan bod, maar heeft wel belangrijke implicaties voor onze toekomstige welvaart. Internationale handel is immers al decennialang een cruciale succesfactor voor de Belgische economie. Volgens het Planbureau is een derde van onze economische activiteit gelinkt aan internationale handel.
Zonder die internationale handel zou ons huidige welvaartsniveau veel lager liggen. Om in een internationaal klimaat dat weg van globalisering evolueert toch zoveel mogelijk de vruchten van internationale handel te blijven capteren, is een specifieke strategie nodig.
Vrijhandelsakkoorden met specifieke partners zijn daarbij een interessante piste om toch nog nieuwe handelsmogelijkheden te creëren. Terwijl het internationale handelsklimaat meer onder druk komt via allerlei handelsbelemmeringen biedt dit soort akkoorden de mogelijkheid om de handel met specifieke partners sterk te bevorderen. Recente akkoorden met Japan en Canada bewezen al hun nut voor de Belgische export.
Opmerkelijk genoeg weigeren Belgische overheden (vooral in Wallonië) vandaag maar liefst acht Europese vrijhandels- en investeringsakkoorden, onder meer met de Mercosur-landen en met Vietnam, goed te keuren. En dat terwijl België net één van de grote voorvechters van internationale handel zou moeten zijn.
Toekomstige welvaart
Daarnaast is er ook veel meer aandacht nodig voor de internationale concurrentiepositie van onze bedrijven. Met de huidige handicaps op het vlak van onder meer loonkosten, energiekosten en vergunningenbeleid staat die vandaag onder serieuze druk. En opmerkelijk veel voorstellen in de huidige campagne, onder meer voor hogere lonen en extra belastingen voor bedrijven, zouden die concurrentiepositie nog verder ondergraven. Dat dreigt nog extra druk op onze exportmogelijkheden te zetten.
Het snel veranderende internationale klimaat rond globalisering vormt een ernstige bedreiging voor onze toekomstige welvaart. Internationale handel blijft immers een essentiële motor van onze welvaart. Ook al staat dat vandaag amper op de agenda, de volgende regering zal, ongeacht de samenstelling, daar onvermijdelijk mee geconfronteerd worden, en zal daarop moeten inspelen. Veel van de voorstellen in de huidige verkiezingscampagne gaan evenwel in de verkeerde richting.
