Allicht als voorsmaakje op de verkiezingscampagne regende het de voorbije dagen onzinnige uitspraken over onze begroting, inclusief voorstellen voor extra belastingen.
De voorbije weken kwamen er weer heel wat bizarre uitlatingen over onze overheidsfinanciën. Na het opstellen van de begroting een paar weken geleden, gaf de premier mee dat het de goede richting uitgaat met onze overheidsfinanciën en dat we met nog twee jaar van gelijkaardige inspanningen onze begroting terug op de rails zouden hebben.
Deze week pleitte Vooruit-voorzitter Rousseau voor een versoepeling van de Europese begrotingsregels om meer ruimte te maken voor investeringen en minder focus te leggen op besparingen. Verder was er een studie van de Nationale Bank over de dringende noodzaak van ingrepen in het pensioenstelsel om de betaalbaarheid van de pensioenen te verzekeren, waarop het ABVV doodleuk reageerde dat het financieringsprobleem makkelijk op te lossen is met hogere bijdragen/belastingen.
En tenslotte was er ook nog de PVDA die haar campagne leek af te trappen met nog maar eens een oproep voor een miljonairstaks die minstens 8 miljard euro moet opbrengen. Geen van die uitspraken valt te rijmen met de pijnlijke realiteit van de huidige toestand van onze overheidsfinanciën.
Verontrustende budgettaire vooruitzichten
Net deze week publiceerde de Europese Commissie haar nieuwe economische vooruitzichten, en die schetsen een heel ander beeld van onze overheidsfinanciën dan de hierboven vermelde uitspraken. Een paar ‘hoogtepunten’:
- Het Belgische begrotingstekort zou dit jaar uitkomen op 4,9% van het bbp, en de komende jaren blijven hangen rond 5%. Ter vergelijking, gemiddeld in de eurozone zou het begrotingstekort geleidelijk verder afgebouwd worden tot 2,7% in 2025.
- De Belgische overheidsschuld neemt geleidelijk verder toe, van 104,3% van het bbp in 2022 naar 107,3% in 2025. Gemiddeld in de eurozone zou de overheidsschuld in die periode afnemen van 92,5% naar 89,5%. Opmerkelijk, in alle andere lidstaten met een overheidsschuld van meer dan 100% van het bbp (de mediterrane landen), zakt die schuld de komende jaren.
- De totale Belgische overheidsuitgaven zouden dit jaar uitkomen op 54,9% van het bbp, de tweede hoogste van Europa. Gemiddeld in de eurozone is dat 49,4%. Dat verschil van 5,5% van het bbp komt overeen met 32 miljard euro.
- De totale Belgische belastingdruk zou in 2023 43,5% van het bbp bedragen, na Denemarken en Frankrijk de hoogste van Europa.
Dus kort samengevat: we zitten met een onhoudbaar groot begrotingstekort, hebben al hoge (en toenemende) overheidsuitgaven en een zware belastingdruk. Dat moet pleidooien voor extra uitgaven en extra belastingen toch meteen in perspectief plaatsen.
Kijken naar de uitgaven
De volgende legislatuur zal een budgettaire inspanning van 2,5% van het bbp, of zo’n 15 miljard in euro’s van vandaag, nodig zijn alleen al om het begrotingstekort terug te brengen tot 3% van het bbp (de ondergrens die Europa voorop stelt). Net als andere organisaties zoals het IMF, de OESO of de Nationale Bank wijst ook de Europese Commissie nog maar eens op de stijgende overheidsuitgaven die achter de ontsporing van onze overheidsfinanciën zitten.
De volgende regering(en) zullen toch maatregelen moeten nemen om die uitgaven terug onder controle te krijgen. Vooral politiek wordt dat een moeilijke opdracht, zeker na een verkiezingscampagne waarin allicht uit verschillende hoeken allerlei voorstellen voor extra uitgaven zullen opduiken.
Zwaarste belastingdruk
Pleidooien voor extra overheidsinkomsten via hogere bijdragen of nieuwe belastingen gaan voorbij aan het simpele feit dat we al bij de zwaarste belastingdruk van Europa hebben. En zeker het pleidooi voor een miljonairstaks springt er op dat vlak bovenuit. Met zo’n extra belasting van minstens 8 miljard zoals de PVDA voorstelt, zouden we uitkomen op de zwaarste totale belastingdruk in Europa.
Daarnaast plaatste een nieuwe studie van het Planbureau het idee van vermogensbelastingen nog meer in perspectief. In 1990 waren er 12 Europese landen met zo’n vermogensbelasting, en die haalden daaruit gemiddeld 0,18% van het bbp. Op Belgisch niveau zou dat overeen komen met 1 miljard euro. De meeste van die landen hebben die belasting ondertussen trouwens alweer geschrapt. Vandaag hebben nog maar drie landen in Europa een echte vermogensbelasting.
Ernstig budgettair beleid
De volgende regering moet sowieso aan de bak om onze overheidsfinanciën terug een beetje op orde te krijgen. Ongeacht de samenstelling van die volgende regering zal dat zware inspanningen vereisen. Nog eens een legislatuur aanmodderen met de begroting kunnen we ons niet meer veroorloven.
