Net zoals bij het begin van de pandemie is de toestand van onze energiebevoorrading ernstiger en dreigender dan gedacht.
Hoewel deze zomer goed lijkt ingezet mag ons dat niet verleiden om op onze lauweren te rusten. De situatie op de internationale gasmarkten verslechtert dag na dag en misschien beginnen we nu pas écht te beseffen dat het zonder adequate én anticipatieve acties wel eens een erg koude en harde winter kan worden.
Irrationele prijzen
Dat de tijd van extreem lage gasprijzen iets van het verleden lijkt te zijn, is ondertussen al enkele maanden duidelijk. De stijgende prijzen waren initieel nog rationeel te verklaren. Nadat het ergste van de covidcrisis achter de rug was, nam door de economische heropleving de vraag naar aardgas wereldwijd toe en dat terwijl het aanbod stokte omwille van zowel voorziene als onvoorziene onderhoudswerken.
Na de Russische invasie in Oekraïne werden prijzen steeds irrationeler. Dat was enerzijds gestuurd door Russische geopolitieke afwegingen maar ook anderzijds door extreme nervositeit op de internationale markten: soms stegen prijzen bij het kleinste nieuwsfeit om dan even snel terug een duik te nemen, maar van aanvoerproblemen was eigenlijk nog geen sprake. Vandaag zijn we in een andere situatie beland: de alarmbellen gaan overal af.
De alarmbellen gaan vandaag overal af.
Lorenzo Van de Pol, adviseur Klimaat & Energie bij Voka
De Russische gasleveringen zijn de voorbije dagen drastisch verlaagd. Van de vier grote aanvoerroutes vanuit Rusland zijn er nog maar twee actief. De belangrijkste daarvan, Nordstream 1, levert 60% minder dan een paar weken geleden. Hoewel elk jaar de zomer haar dip kent in leveringen, is die normaal pas voorzien voor midden juli.
Daarnaast is er de onvoorziene uitval van de Freeport LNG-terminal in Texas, waarvan de uitbater stelt dat een heropstart aan volledige capaciteit zeker niet voor het einde van het jaar te verwachten valt. Die specifieke terminal staat in voor 20% van de Amerikaanse exportcapaciteit van LNG, een cruciaal alternatief voor het Russisch aardgas.
Schaarste
Alsof dat nog niet genoeg zorgen met zich meebrengt, zal China niet aarzelen om de economische motor terug aan te draaien, nu de pandemie ook daar opnieuw onder controle lijkt te zijn.
Verder maakt de onbeschikbaarheid van het Franse nucleaire park ook dat bij onze zuiderburen meer aardgas verbruikt wordt voor de productie van elektriciteit. De wereldwijde vraag naar gas zal dus enkel stijgen, wat opnieuw zorgt voor schaarste en de bijhorende hoge prijzen.
Onvolledige voorraden
Dat is vooral een probleem omdat onze gasvoorraden nog niet volledig gevuld zijn. De Europese gasvoorraden zitten vandaag ongeveer voor 60% vol, terwijl dat tegen de herfst minstens 80% moet zijn. Het is cruciaal dat onze voorraden tegen de winter op peil zijn.
Als de aanvoer van aardgas stokt, moeten we misschien nadenken om preventief in te grijpen op de vraag. De snelste manier om daar resultaten te boeken zijn gedragsveranderingen die zorgen voor minder energieverbruik. Denk bijvoorbeeld aan de airco deze zomer laten voor wat hij is of de douchetijd beperken. In Frankrijk riepen de grootste energieleveranciers daar al toe op, net vanuit het idee dat er zo meer aardgas beschikbaar is voor cruciale sectoren en de aanvulling van de Europese gasvoorraden.
Horrorscenario
Hoewel het klopt dat onze België méér aardgas exporteert dan het zelf verbruikt én de export naar Duitsland nu al op volle capaciteit draait, is het nog maar de vraag of we daar zomaar vanuit kunnen gaan voor deze winter. Wat als een horrorscenario waarbij de Russische export stilvalt, we een strenge winter kennen én andere gasexporteurs beslissen hun voorraden te herverdelen over hun Europese partners bewaarheid wordt?
Het doet allemaal wat denken aan het begin van de covidpandemie. Iedereen erkent dat er tekenen aan de wand zijn, maar men doet ons geloven dat er geen reden tot paniek is. Laten we hopen dat we niet opnieuw dezelfde fout begaan zoals bij de mondmaskers: daar was eerst geen nood aan om ze te gebruiken, tot ze maanden verplicht werden.
Daarom dringen we er op aan dat er heel snel en adequaat nu overleg met en acties van de federale regering komen om de gasbevoorrading te verzekeren en eventuele afschakelplannen voor te bereiden. Winter is coming, we bereiden ons best nu al voor. Net zoals bij het begin van de pandemie is de toestand ernstiger en dreigender dan gedacht.
