Bedrijven afkoppelen van het drinkwaternet en hun waterhuishouding duurzaam maken. Zo klaar als pompwater is de visie van Ekopak. Volgens de technologiespeler dringt een andere maatschappelijke benadering rond water zich op. “We moeten de continuïteit van onze bedrijven garanderen”, aldus ceo Pieter Loose.
Ekopak atelier in Tielt waar alle installaties worden gebouwd.
Tekst Laurens Fagard
Als je de voordeur van Ekopak nog maar opentrekt, word je overspoeld met technische watertermen die door het kantoor weergalmen. De bedrijvigheid en dynamiek symboliseren de snelheid waarmee het beursgenoteerde bedrijf met vestiging in Deinze groeit. “Onze groei is noodzakelijk”, vertelt topman Pieter Loose. “We moeten dringend water herwaarderen. Maar vooraleer je iets kan herwaarderen, moet je het waarderen. Dat hebben we altijd gedaan voor onze olie- en gasreserves, maar tot voor kort was water een zogenaamd ‘ongelimiteerde bron’. Gelukkig verandert die perceptie stilaan waardoor onze business nu toch meer in de spotlights komt te staan.”
Water als dienst
Met een uniek WaaS-model (water-as-a-service) wil Ekopak de volledige industrie afkoppelen van het bestaande drinkwaternet. “We bouwen, financieren, beheren en onderhouden waterzuiveringsinstallaties bij productiebedrijven volgens een dienstenformule. Vervolgens betaalt de klant voor zijn waterverbruik in langetermijncontracten. Het idee ligt in lijn met de bekende architect Thomas Rau die ooit de lichtinstallatie op Schiphol moest vervangen en een gigantische investering voor zich had. Hij wilde van Philips geen lampen, maar wel licht. Een heel andere kijk op ondernemerschap. En eentje die loont, want de lampen gaan nu veel langer mee. Zo is Schiphol tevreden, Philips verdient er meer aan en er zijn minder grondstoffen nodig”, vertelt Pieter.
"We willen komaf maken met lineaire businessmodellen die de wereldeconomie domineren en onze bronnen onnodig uitputten. Onze toegevoegde waarde zit vooral in onze expertise en het gericht inzetten van verschillende technologieën voor de juiste toepassingen. Takeda in Lessines bijvoorbeeld is actief in de farmaceutische sector en heeft tijdens het productieproces enorm veel water nodig. Aan de hand van piloottesten bouwden we een installatie op maat waarbij het gerecycleerd water voldoet aan strikte kwaliteitseisen. Daarnaast haken we zo goed als mogelijk in op bestaande waterzuiveringssystemen, zodat een bedrijf niet alles meteen hoeft te vervangen. Ook dat is zuinig omspringen met schaarse grondstoffen. En doordat we onze eigen waterfaciliteiten beheren, verzamelen we enorm veel data waar machine learning en artificiële intelligentie aan te pas komen. Daarmee doen we de processen zo efficiënt mogelijk draaien en dat is meteen ook de reden waarom ons concept schaalbaar is.”
“Als een bedrijf met ons in zee gaat, brengen we de waterbronnen volledig in kaart en kijken we waarvoor ze aangewend worden. Naast optimalisaties maken we de bronnen duurzamer zodat het waterverbruik efficiënter wordt. Een goede waterhuishouding bestaat uit meerdere pistes, zoals gezuiverd afvalwater of regenwater bijvoorbeeld. Je moet het vergelijken met een duurzame energiemix waar je ook best niet op één bron focust. Zonnepanelen of windturbines brengen weinig op als er geen zon of wind is, maar dan kunnen batterijen, biomassa of waterstof wel een alternatief zijn. Door flexibel over te schakelen van de ene op de andere bron, wordt de waterbeschikbaarheid en -kwaliteit te allen tijde gegarandeerd.”
Gebruik water correct
Alleen al door afvalwater op te waarderen en te hergebruiken, bespaarden Ekopak-klanten al meer dan 90% op drinkwater. “Met een goede watermix moet het mogelijk zijn om tot de volle 100% te gaan. Twee jaar geleden zag je nog bedrijven trots verkondigen dat ze 20% minder verbruik als doel stelden tegen 2030. Dat enthousiasme is volledig onterecht, want we kunnen zoveel beter. Soms moet je de lat hoog leggen én er vervolgens alles aan doen om erover te springen.”
Dat een waterhuishouding een verhaal is op lange termijn, bewijst ook het kostenplaatje. “Gemiddeld gezien zijn we 30 tot 40% goedkoper dan drinkwater als je de total cost of ownership meetelt. Veel bedrijven moeten drinkwater immers eerst nog behandelen tot proceswater. Je moet dan al ongeveer 1,25 liter water inkopen om 1 liter over te houden, terwijl wij 1 liter water leveren die meteen ingezet kan worden. Onze ambitie om de drinkwatermaatschappij voor de industrie te worden, is dan ook deels op die redenering gestoeld.”
Maar niet alleen het financiële argument doet bedrijven overstag gaan. Beschikbaarheid van water staat in ons land hoog op de agenda. België nestelt zich in de bovenste regionen van landen met waterschaarste. “Naast bevolkingsdichtheid als gekende reden, hebben we een enorm waterintensieve industrie en weinig bronnen voorhanden. Het meeste drinkwater halen we uit de Schelde en de Maas, die maar een deeltje door ons land stromen. Bovendien legt het Maasverdrag dan nog bepaalde gebruiksvolumes op. En uiteraard willen we onze welvaart en onze toegankelijkheid tot water koste wat kost behouden.”
“We hebben dus al weinig water en dan gebruiken we drinkwater, als ons meest schaarse goed, voor toepassingen waarvoor ze niet eens bestemd zijn. Mensen gebruiken thuis ook maar 5% of minder van het water om effectief van te drinken. De rest gaat naar sanitair of vaatwas- en wasmachines. Bij bedrijven is dat exact dezelfde verdeling. In tijden van schaarste is dat te gek voor woorden. Het is alsof je kinderen laat spelen met microchips die voor de industrie bestemd zijn in plaats van met legoblokken. Je moet middelen gebruiken voor de juiste toepassingen.”
“Toen we ons waterleidingnet indertijd aanlegden, was het doel om ziektes zoals pest en cholera in te dijken. Om welvaart te creëren, zijn hygiëne en gezondheid belangrijk. Een centraal drinkwatersysteem was toen de beste oplossing. Met de kennis die er vandaag is, zouden we onze systemen wellicht decentraal maken. In 2022 werd dat nog maar eens duidelijk wanneer een waterbom de regio rond Luik trof en veel afval in ons water terecht kwam. De drinkwaterproductie is daar helemaal niet op gealigneerd. En ook op geopolitieke schaal ben je met een centraal systeem veel brozer als maatschappij. In de oorlog tussen Oekraïne en Rusland was een grote drinkwatercentrale één van de eerste doelwitten. Als je een grote regio zonder drinkwater zet, zijn de gevolgen al snel rampzalig.”
(lees verder onder de foto)
Een Ekopak waterzuiveringsinstallatie waarmee klanten al meer dan 90% op drinkwater bespaarden.
Van energie- naar watercrisis?
Dat water impact heeft op bedrijfszekerheid, begint meer en meer te dagen. “Bedrijven moeten produceren aan de laagste kost, maar willen ook de continuïteit garanderen. In veel gevallen moet de productie 24 op 24 uur blijven draaien. Op sommige locaties kan een klein voorval zorgen voor grote problemen. Een duif die in een watertoren vliegt en daardoor het drinkwater infecteert of een gat in de leidingen waardoor de druk even verlaagd moet worden voor herstel, zijn realistische scenario’s die bedrijven zonder water doen vallen. Bedrijven die meer dan honderd kubieke meter water per uur nodig hebben voor hun productie, voelen dan de bui al hangen. Grote investeringsfondsen kijken dus met grote ogen naar de waterhuishouding. Het wordt zelfs losgekoppeld van het hele duurzaamheidsverhaal omdat het teruggebracht wordt tot de essentie van opereren of niet.”
Vooruitziende bedrijven kiezen dus eieren voor hun geld. De energiecrisis kan zomaar overslaan in een watercrisis als te veel bedrijven nog afhankelijk zijn van het centrale net. “In zulke situaties zal de eerste vraag zijn voor wat je nog water mag gebruiken. Nu lees je weleens in het nieuws dat je in bepaalde periodes van droogte jouw zwembad niet meer mag vullen. Maar instanties kunnen dat niet controleren, tenzij we overschakelen op slimme watertellers. Er zijn regio’s die handhaving doen en fabrieken controleren op hun verbruik. Met onze langetermijncontracten proberen we dat soort dingen dus te vermijden.”
Bovendien ziet Pieter het waterverbruik alleen maar stijgen. “Het verschil tussen vraag en aanbod deint alsmaar verder uit. De traditionele voedingsindustrie of farmaceutische bedrijven verbruiken al veel water, maar er zijn ook heel wat opkomende industrieën. In een wereld waar hergebruik primeert, schieten er recyclagefabrieken als paddenstoelen uit de grond die reinigingswater nodig hebben. Ook batterijfabrieken hebben water nodig, maar ook technologiebedrijven zoals Google en Amazon moeten hun massale aantal servers afkoelen. Slim omspringen met water is dus echt wel een noodzaak.”
Een concreet en ambitieus voorbeeld in die richting is het project Circeaulair, een samenwerking tussen Ekopak, Aquafin en infrastructuurfonds Epico2. “Het idee is om zoveel mogelijk industrieterreinen van het drinkwaternet af te koppelen. Via onze eigen installaties kunnen we niet alleen industrieel afvalwater gaan zuiveren, maar ook huishoudelijk afvalwater. Zo komt er in de Antwerpse haven een installatie die het afvalwater van alle inwoners zuivert en vervolgens naar de bedrijven stuurt. Zo besparen we in één klap 30 miljoen m³ water. Bovendien laat het ook kleinere kmo’s met minder financiële middelen toe om gebruik te maken van onze diensten.”
Vlaamse voorsprong smelt weg
De innovatieve aanpak doet Ekopak met rasse schreden groeien, ook internationaal. Onlangs nam het bedrijf het Brugse Global Water & Energy (GWE) over en sloot het een joint venture met Vyncke, respectievelijk actief in wateroplossingen en biomassaboilers, en bovendien internationaal gevestigd. “Het laat ons toe om bestaande Belgische klanten goed op weg te helpen in hun duurzaam waterbeheer in buitenlandse sites. Afrika en Azië hebben enorm veel groeipotentieel op vlak van duurzame energie omdat ze veel zon of wind hebben. Maar het zijn tegelijk ook droge regio’s met grote watertekorten. Onze installaties kunnen daar een rol van betekenis spelen.”
Maar de groei van Ekopak staat in schril contrast met de Vlaamse regulitis. “Vlaanderen was één van de eerste regio’s in Europa die met de Blue Deal de strijd tegen waterschaarste en droogte aanbond. Heel wat bedrijven spitsen zich toe op watertechnologieën. Alleen mogen we die voorsprong niet uit handen geven omwille van een vergunningenproblematiek. Andere landen zoals Frankrijk, Spanje en Italië zetten een extra tandje bij en integreren technologie sneller.”
Hoe dan ook is het volgens Pieter een kwestie van ambitie. “Toen de wedloop naar de maan al een tijdje bezig was, bracht president Kennedy alles in een stroomversnelling door die ene uitspraak ‘We choose to go to the moon’. Laat ons diezelfde boodschap toepassen op water.”
