Duroc d’Olives: over pig data, duurzaamheid en topkwaliteit

Tekst Jan Van Gyseghem - foto Wim Kempenaers

De varkenssector maakt woelige tijden mee. Bewijs: in de laatste week van mei werden 50.000 varkens minder geslacht dan twee jaar geleden, een daling met 20%. De oorzaken zijn velerlei: o.a. de vergrijzing van de landbouwsector en het stikstofakkoord. Er is zelfs sprake van een tekort aan vlees van kip, rund en varkens op de globale markt. 

Maar het label Duroc d’Olives gaat vastberaden door op de ingeslagen weg van verticale integratie, duurzaamheid en kwaliteit. Dit familiebedrijf uit Lochristi en Kruisem is vandaag één van de innovatieve spelers in de voorts eerder traditioneel gebleven Belgische varkensteelt. De vooruitstrevende filosofie achter het bedrijf en de dagelijkse aanpak van de kweek ademen volop kwaliteit en duurzaamheid.

In België wordt slechts 10% van de varkens verkocht onder een ‘kwaliteitslabel’. 90% is dus ‘conventioneel varkensvlees’, veelal afkomstig van het Belgisch landvarken in een kruising met het Piétrain-ras. Dat laatste is sterk gespierd en gekend voor zijn vetarm, maar droger en minder sappig vlees. 

Varkenshouden zit in de roots van de families Mouton en Van Laere. Ervaring en kennis worden reeds enkele generaties doorgegeven. Duroc d’Olives ontstaat in 2009 wanneer de families Mouton en Van Laere de keuze maken om met hun varkensvlees een sterk merk te maken. 

Prijsbeesten

Met zijn rode vacht, zwarte hoeven en hangende oren onderscheidt het Duroc varken zich van zijn soortgenoten. Over de herkomst gaan veel verhalen de ronde, maar de varkens van Duroc d’Olives stammen af van de Red Durocs uit New York en de Jersey Reds uit New Jersey. Het ras wordt voor het eerst sterk gepromoot op de Wereldtentoonstelling van 1893 in Chicago en begint vervolgens aan de verovering van de wereld. Het Duroc d’Olives varken is het resultaat van een kruising van een witte landraszeug met een bruinrode Duroc beer. Duroc varkens hebben meer intramusculair vet en donkerder, malser vlees met extra smaak. 

Olivier Mouton baat samen met zijn ouders, broer en zus de zeugenlocatie in Lochristi uit. Fier toont hij de ultranette en ruime stal met 25 imposante beren. De prachtexemplaren wegen tot 400 kg en zijn de ‘prijsbeesten’ van Duroc d’Olives. Elk hok draagt een uithangbord met de naam van de bewoner: Fernand, Koentje, Dylan. Na aankoop volgt een quarantaine van veertig dagen en een ‘training’ op het bedrijf. 

Jaarlijks vernieuwt Duroc d’Olives tien tot twaalf beren. De mannetjes worden geselecteerd op groei, voederconversie, vleeskwaliteit en smaak. Een zacht bedje in een nauwkeurig gemonitorde omgeving met permanente luchtzuivering zorgen voor een optimaal verblijf.

De mannelijke Duroc varkens worden gekoppeld aan de ‘moederlijnen’ Landras/Yorkshire. Deze dieren worden specifiek geselecteerd op basis van sterke genetische eigenschappen die van belang zijn bij de voortplanting, zoals het aantal levend geboren biggen, aantal tepels en de omgang van de zeug met de biggen. 

Sperma van de Duroc beren wordt na grondig laboratoriumonderzoek in dosissen klaargemaakt voor het bevruchten van zeugen. De dracht van een varken duurt gemiddeld 117 dagen en elke worp levert 14 of 15 biggen. Na 26-27 dagen zijn de biggen voldoende gegroeid en in staat zelfstandig te eten, op die leeftijd worden ze gespeend. Zodra ze 25-30 kg wegen gaan de dieren naar een vleesvarkensbedrijf in West-Vlaanderen, Antwerpen of Wallonië om op een uniek dieet verder te groeien en zo een ideale vleeskwaliteit te bekomen.

(lees verder onder de foto)

Wetenschap ondersteunt selectie

Op zoek naar de beste dieren schuimt Duroc d’Olives heel Europa af. Vooral Frankrijk, Duitsland, Nederland en Denemarken zijn in trek, maar ook in Canada werden al dieren gehaald. De lat ligt hoog, het is een zoektocht naar unieke exemplaren: bij een laatste scouting in Frankrijk voldeden slechts drie op honderd onderzochte dieren aan de selectievereisten. 

De selectie gebeurt onder meer via scanning van intramusculair vet, herkenbaar aan het dooraderd vlees. Ook de bouw van het varken en het vleespercentage zijn van belang zodat een mooi rendement verzekerd is voor de beenhouwer. 

Een andere selectienorm is de voederconversie, een indicatie voor de hoeveelheid voeder dat een dier nodig heeft om een kilogram vlees aan te maken. De prijzen van voeder stegen de jongste jaren gevoelig; een besparing van 100 gram voeder om een kilogram vlees aan te kweken, is niet enkel economisch interessant maar ook duurzamer voor het milieu.

Band met de klant

De organisatie van de sector is eerder klassiek: de conventionele kweker voert de varkens uit of levert ze aan de groothandel. Contact tussen het varkensbedrijf en de slager is eerder zeldzaam.

Duroc d’Olives mikt op de betere slager en levert via groothandelaars aan 450 beenhouwers in België, Nederland en Noord-Frankrijk. Vijf jaar geleden werd begonnen met de ontwikkeling van eigen vleeswaren: gedroogde hammen, salami’s, traag gegaard buikspek, rillette, pulled pork, witte pensen. Sinds 2022 worden ook horecaklanten bediend. Zij waarderen – geheel in de filosofie van  korte keten – een direct contact met voedingsproducenten. 

Duroc d’Olives wil open en transparant naar buiten treden. Storytelling is in deze belangrijk; in samenwerking met een communicatiebureau wordt de aandacht van chefs, slagers en consumenten getrokken met gadgets en recepten.  

Diervriendelijk, duurzaam en circulair

Op de boerderij van Duroc d’Olives wordt zorgzaam en kwaliteitsvol omgegaan met de dieren. De hygiënenormen zijn erg strikt: niemand komt de stallen in zonder voorafgaandelijke douchebeurt en aangepaste kledij. Een ziekte in de stal kan immers een dramatische economische impact hebben. Grote behoedzaamheid en stringente bewaking van het hele systeem leverde Duroc d’Olives de kwalificatie ‘SPF-bedrijf’ op (specific pathogen free), wat betekent dat het bedrijf vrij is van de meeste bij varkens voorkomende ziekten in Europa. 

Streven naar duurzaamheid is een werk van elke dag en raakt alle facetten van de exploitatie. Zo wordt het bedrijfsafvalwater door een percolatie-rietveld geleid en pas na zuivering geloosd. 

Voor de verwarming van de bedrijfsgebouwen maakt Duroc d’Olives gebruik van groene energie waarbij een deel gehaald wordt uit snoeiresten van eigen bomen om te fungeren als biomassa - een CO2-neutrale operatie. Zonnepanelen op het dak leveren groene stroom. 

Uitgestoten lucht wordt gewassen en zo bevrijd van ammoniak en kwalijke stalgeuren. Stofdeeltjes en stikstof worden opgevangen in water en via precisie-irrigatie op het land verwerkt. Mest van dieren wordt opgeslagen in tanks en in het voorjaar op de eigen akkers gebruikt. Die velden leveren granen en maïs voor het varkensvoer. De cirkel is rond.

De duurzame aanpak vergt belangrijke investeringen in aangepaste infrastructuur zoals schuine putwanden, luchtwassers, mestpannen tegen de vorming van ammoniak en andere … Om de buren gerust te stellen investeert het bedrijf verder dan de huidige eisen in regelgeving en voorgeschreven technieken. Het resultaat is indrukwekkend: de omvangrijke stal is op vlak van geur op en rond het bedrijf nauwelijks waar te nemen. 

Big pig data

Ook in de varkenshouderij heeft digitalisering en datamanagement zijn intrede gedaan. Via een RFID oormerk wordt de bloedlijn van elk dier nauwkeurig bijgehouden. Zo kan Duroc d’Olives de dieren traceren die bijvoorbeeld afwijkingen geven op het karkas.  

Sinds Duroc d’Olives in 2018 de locatie in Lochristi met een volledig nieuwe gezonde varkensstapel bevolkt, wordt deze minutieus digitaal opgevolgd. Generatie na generatie wordt verder gekweekt met dieren die blijk geven van de sterkste (gewenste) eigenschappen.

(lees verder onder de foto)

Voeder maakt 70% uit van de kost van een varken. Een dominante kostenfactor die tegelijk ook bepalend is voor de kwaliteit van het eindproduct. Samen met specialisten van de Universiteit Gent stelde Duroc d’Olives de samenstelling van het varkensvoer op punt. Dat bestaat uit een mix van deels lokaal geproduceerde zuivere granen, vezels en eiwitten, aangevuld met olijfolie. De plantaardige olie wordt zes weken voor de slachting toegevoegd; ze bevat weinig verzadigde vetten en zorgt voor een zachte smaak en malser, gezonder vlees. De samenstelling wordt voortdurend bijgestuurd, in functie van seizoen, vet en groeisnelheid. Door olijfolie te gebruiken, is er veel minder dripverlies (verlies van vocht uit de karkassen bij opslag) wat de smaak ten goede komt en ook rendabeler is voor de slager. 

Duroc d’Olives volgt strikt de normen inzake voedselveiligheid van BePork, het Belgische kwaliteitslabel onder toezicht van het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid. 

(Export)uitdagingen

Duroc d’Olives is een bijzonder modern teeltbedrijf met een duidelijke groeiambitie. Die najagen lijkt eenvoudiger dan het is. Wereldwijd stijgt de vleesconsumptie, maar in België stagneert ze eerder onder invloed van sommige geloofsovertuigingen en de voorkeur van een deel van de consumenten voor vegetarische voeding. Duroc d’Olives mikt op de klant die kiest voor kwalitatief en lekker vlees van lokale bodem. 
Olivier: “Het aantal slagers vermindert, de uitdaging is dan ook om andere afzetkanalen te zoeken. Eén ervan is de horeca, een sector die specifieke snitten (de manier waarop het vlees wordt verdeeld, red.) vraagt en geen vierkantsverwaarding kent (dit is het waardevol maken van alle onderdelen van het varken, red.). Het is dus uitkijken naar behoud van rendement.”

Ook uitvoer kan een pad naar expansie zijn. Zo is de vraag naar ‘vette buiken’ in Korea erg groot, terwijl er in Europa nauwelijks een markt voor is. Export was al eerder belangrijk voor Duroc d’Olives, maar door de uitbraak van Afrikaanse varkenspest (enkel vastgesteld onder wilde dieren, red.) in Wallonië, in augustus 2018, viel de export buiten Europa gedurende drie jaar volledig stil. Gevolg: een sterke overproductie en in elkaar klappende prijzen. Vandaag gaat het weer beter met de uitvoer, maar bepaalde markten blijven nog steeds op slot. 

Duroc d’Olives ziet veel potentieel in Europa en vooral in het VK, waar de zelfvoorzieningsgraad van varkensvlees nauwelijks 50% bedraagt en waar de klant bereid is om voor kwaliteit te betalen. Olivier: “Export vraagt wel een extra inspanning, onder meer door de administratie; maar dat lukt wel.”

De retailmarkt betreedt Duroc d’Olives eerder behoedzaam en selectief, om onderlinge concurrentie met de zelfstandige slagers in eenzelfde buurt te vermijden. 

License to breed

Hoezeer ook de omstandigheden, de markt of het consumentengedrag wijzigen, Duroc d’Olives, blijft inzetten op vleeskwaliteit. Olivier: “We willen ons verhaal verder vertellen zodat mensen kiezen voor Duroc d’Olives.”
Aan plannen geen gebrek: “Wij hopen een vergunning te krijgen om binnen drie tot vier jaar alles om te bouwen naar cage free stallen. Het is mogelijk, waarom zouden wij het niet doen? Op die manier tonen wij dat wij nog meer gaan voor dierenwelzijn en transparantie.”

(lees verder onder de foto)

De inplanting van Duroc d’Olives in een vrij open gebied mag dan al geheel conform zijn, het verkrijgen van vergunningen is en blijft een moeilijk en tijdrovend traject. De locatie, op de rand van natuurgebied, landbouwzone en woongebied, houdt de aandacht van zowat 150 buren. Met hen worden potentieel gevoelige kwesties doorgesproken, zoals het uitrijden van mest.
Olivier: “Vergunningen aanvragen, is een hele klus.  We zijn al vier jaar bezig om een vergunning te bekomen voor een vleesvarkenslocatie, een plaats  waar biggen van 25 kg verder opgekweekt worden tot slachtvarkens van 135 kg. Dat sleept maar aan. Ook al voldoet het volledige dossier aan alle eisen van de overheid en wordt er een gunstig MER-rapport voorgelegd.” 

Op de vraag of hij zich zorgen maakt over mogelijke bedreigingen voor zijn modelbedrijf antwoordt hij rustig: “Bezorgd? Het landbouwbeleid van Vlaanderen zorgt voor veel onzekerheid. Je moet met overtuiging aan je eigen weg blijven timmeren. De rest zien wij wel. Kwalitatief varkensvlees zal er altijd nodig zijn!”