Eind januari publiceerde het Rekenhof een kritisch rapport over de Vlaamse overheid, die zich heeft voorgenomen om tussen 2019 en 2024 een 1.440-tal ambtenaren te laten afvloeien zonder vervanging. Paradoxaal genoeg is in de periode die het Rekenhof heeft onderzocht (2019-2022) het ambtenarenapparaat net gegroeid met zo’n honderd ambtenaren, terwijl er ook meer gebruik werd gemaakt van consultancy. Het Rekenhof concludeert dan ook dat de Vlaamse overheid te weinig data-gericht te werk ging, maar het echte probleem ligt dieper. De Vlaamse overheid maakt te weinig keuzes in wat ze wel moet doen, en welke taken ze niet meer moeten opnemen.
De Vlaamse overheid met haar agentschappen is voornamelijk gegroeid omdat ze nieuwe taken heeft opgenomen. Denk hierbij aan de coronacrisis, de economische relance en het beleid rond Oekraïense vluchtelingen. Al deze initiatieven waren noodzakelijk, maar we merken op dat eens dat de overheid initiatief neemt en een administratie in het leven roept of uitbreidt, deze zelden of nooit wordt afgeschaft. Denk hierbij aan nieuwe bijkomende detailregelgeving, rapportageverplichtingen en controleambtenaren in de zorgsector of het onderwijs na ieder incident.
Om de constante groei van de Vlaamse overheid aan te pakken moet men niet van besparingsoefening naar besparingsoefening gaan louter gericht op het terugdringen van het aantal personeelsleden, maar wel fundamenteel de vraag stellen welke taken de Vlaamse overheid moet doen en wat de efficiëntste manier is om deze taken op te nemen. Een kerntakendebat zowaar dat het onderscheid aanhoudt tussen een overheid die reguleert en regisseert, coördineert of aanbesteedt. Zo kan ter illustratie de vraag worden opgeworpen waarom er naast diverse zorgkassen ook een Vlaamse moet bestaan of waarom er ook een publieke uitbetaling van het groeipakket moet zijn. Waarom niet werken met duidelijke kaders, efficiëntieprikkels voor de uitvoerders? Waarom als overheid zelf diensten inrichten die al bestaan op de markt?
Tegelijk moet de overheid meer horizontaal en geïntegreerd werken, en zich dus focussen op algemene langetermijndoelstellingen. Werken op basis van vertrouwen en inzetten op administratieve vereenvoudiging, digitalisering en grotere lokale besturen die samen met de Vlaamse overheid als een geïntegreerde overheid optreden zijn hierbij noodzakelijke eerste stappen.
Ons huidige overheidsmodel wordt op termijn immers onhoudbaar door het grote overheidsbeslag, het welvaartsverlies door regulitis en de tekorten op de arbeidsmarkt, die het moeilijk maken om alle overheidsdiensten te bemannen. De volgende Vlaamse regering moet het dan ook fundamenteel over een andere boeg gooien.
Meer Voka-standpunten ontdekken over een efficiënte overheid? Lees ze hier.
