De economische situatie op korte termijn ziet er duidelijk beter uit dan een paar maanden geleden: de inflatie koelt af en we vermijden allicht een recessie. Niettemin dreigt deze crisis nog altijd belangrijke schade op langere termijn achter te laten. Het grootste risico van deze crisis blijft dat bedrijven minder kiezen voor België voor hun investeringen. Dat ondermijnt onze toekomstige welvaart.
Het economische klimaat is de jongste maanden duidelijk verbeterd (of toch minder slecht geworden). De doemscenario’s waar een paar maanden geleden nog voor gevreesd werd, lijken op z’n minst op korte termijn van de baan. Dat blijkt ook uit de nieuwe Voka-enquête bij 500 Vlaamse ondernemers van begin deze week. Er blijft nog heel wat onzekerheid, maar de ongerustheid over de economische situatie in de komende zes maanden is toch gevoelig afgenomen.
Geen recessie
De problemen met de toeleveringen van heel wat inputs die de Vlaamse bedrijven in de eerste helft van 2022 nog parten speelden, zijn grotendeels verdwenen. Daarnaast is de bezorgdheid over de hogere energieprijzen sinds september gehalveerd.
Dat heeft uiteraard te maken met de spectaculaire daling van de energieprijzen. Zo zat de Europese gasprijs begin september nog rond 250 euro per Mwh, vandaag is dat teruggezakt tot iets meer dan 50 euro. Tegen die achtergrond is ook de inflatie ondertussen terug aan het afkoelen. Van een piek van 12% in oktober is de inflatie in januari gedaald tot nog 8%. En volgens de ramingen van het Planbureau zal die verder afnemen tot zo’n 2% in de laatste maanden van dit jaar.
Dat is het grootste risico van deze crisis: dat bedrijven minder zullen kiezen voor België voor hun investeringen.
Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij Voka
Het ziet er bovendien naar uit dat de Belgische economie een recessie zal vermijden. In de laatste maanden van 2022 hield de economische activiteit (met een minimale positieve groei) beter stand dan het lage consumenten- en ondernemersvertrouwen lieten vermoeden. En ondertussen zijn de vertrouwensindicatoren terug aan het verbeteren.
Volgens onze enquête verwachten de Vlaamse ondernemers ook een licht positieve groei in de eerste maanden van dit jaar, en zou die groei geleidelijk wat verstevigen doorheen het jaar. Sowieso wordt 2023 zeker geen grand cru-jaar, maar een jaar van magere positieve groei. Maar magere positieve groei is alvast beter dan de recessie waarvoor eerder gevreesd werd.
Kortetermijnopluchting versus langeretermijnschade
Hoewel het economische plaatje op korte termijn wel wat verbeterd is, dreigt de inflatiecrisis wel nog altijd belangrijke economische schade achter te laten op langere termijn. Één van de redenen van de meevaller op korte termijn is net dat de factuur van deze crisis grotendeels doorgeschoven is naar de bedrijven. En dat blijft niet zonder gevolgen, ook al worden die gevolgen allicht pas met een zekere vertraging merkbaar.
De combinatie van de inflatieschok en de automatische loonindexering zadelt onze economie op met een belangrijke loonkostenhandicap. Met een correcte toepassing van de loonnorm zal die handicap de komende jaren geleidelijk aan afgebouwd worden, doordat de buurlanden in vergelijking met ons een inhaalbeweging zullen maken op het vlak van loonstijgingen.
Maar ondertussen moeten onze bedrijven wel zes tot acht jaar omgaan met die loonhandicap. En die loonkosten komen bovenop andere hindernissen zoals die voor energie, die van de krapte op de arbeidsmarkt en die van de fiscale druk (en de onzekerheid rond de regeringsplannen op dat vlak). Samen resulteert dat niet echt in een gunstig investeringsklimaat.
Investeringen stagneren
Volgens de vooruitzichten van de Nationale Bank zullen de bedrijfsinvesteringen de komende jaren stagneren. Pas in 2025 verwacht de Bank dat de investeringen terug boven hun niveau van 2019 zullen klimmen. Onze enquête bij Vlaamse ondernemers geeft aan dat één op drie hun investeringsplannen teruggeschroefd hebben. En van de bedrijven die deel uitmaken van een internationale groep en die investeringsplannen hebben, kijkt 40% vooral naar het buitenland voor verdere investeringen. Dat is verontrustend, zeker op een moment waarin we net meer investeringen in onze economie nodig hebben, o.a. voor de duurzame transitie, digitalisering en automatisering, innovatie…
Dat is het grootste risico van deze crisis: dat bedrijven minder zullen kiezen voor België voor hun investeringen. Dat is minder zichtbaar dan bijvoorbeeld een recessie op korte termijn, maar is wel een groter gevaar voor onze welvaart op langere termijn. Als we onszelf teveel handicaps op de hals halen, dan ondermijnen we onze toekomstige welvaart.
