Pieter Van Herck steunt het idee van een bypass voor de Belgische gezondheidszorg. Maar we mogen niet vergeten: wie betaalt, bepaalt.
De feiten: de levensverwachting in Vlaanderen, Brussel en Wallonië loopt verder uit elkaar. Sociaaleconomische factoren raken maar niet doeltreffend aangepakt in Brussel en Wallonië, en ook de levensstijl verschilt. Dat weerspiegelt zich in een ander zorgbeleid, met haar keuzes en verwachtingen. Franstalig België is veel meer dan Vlaanderen blijven steken in een model waarin het ziekenhuis centraal staat, een van ‘brandjes blussen’, extra gecompliceerd door verouderde publiek-private tegenstellingen en een nog veel verzuilder zorglandschap. We leven anders op het vlak van tandzorg, screening, vaccinatie, spoedgevallen, geneesmiddelengebruik, enzovoort.
Het ‘samenwerkingsmodel’ tussen acht à negen betrokken ministers werkt niet, wegens verschillende politieke agenda’s, polarisering en het naar elkaar doorschuiven van kosten. ‘Een institutioneel onvermogen’, noemt ex-Riziv-topman Ri De Ridder dat in zijn boek. Ook Jan De Maeseneer duidde de complexe en gefragmenteerde bevoegheidsverdeling aan als een van de oorzaken voor het vierkant draaien van onze zorg (‘Een bypass voor België’, DS 25 februari).
Rode cijfers
We zijn op een moment gekomen dat we het systeem in zijn geheel moeten hertekenen om de rode cijfers, oplopende supplementen, budgetoverschrijdingen, verspilling en wachtlijsten het hoofd te bieden. We schuiven dat nu al jaren voor ons uit, waardoor een grondige operatie zich aandient. Gezien de grote onderlinge verschillen lossen we de versnippering niet op door te herfederaliseren. Wel door welzijn en zorg in één keten samen te brengen binnen elk landsdeel. Het kan niet langer dat één landsdeel de hakken in het zand zet als het gaat over broodnodige structurele hervormingen voor bijvoorbeeld ziekenhuisfinanciering of honoraria, en zo andere landsdelen blokkeert.
Tot hier zit Voka nog ongeveer op dezelfde lijn als De Ridder of De Maeseneer. Maar wij willen het beleid zo dicht mogelijk bij de burger. Idealiter wordt alles van zorg geregionaliseerd, behalve dan onderzoek naar zeldzame ziekten en het geneesmiddelenbeleid. De ideale beleidsaanpak daarvan overstijgt de landsgrenzen en verschuift dus het best naar de EU.
In tegenstelling tot De Maeseneer vinden we dat ook de financiering van de zorg en de Riziv-terugbetalingsmechanismen (behoudens geneesmiddelen) moeten overgeheveld worden. Want wie betaalt, bepaalt. De centen moeten mee verhuizen als we elk landsdeel echt verantwoordelijkheid willen geven, inclusief terugverdieneffecten als beloning voor het gevoerde beleid.
Ook al zijn we het steeds meer eens over de nood aan regionalisering, dan nog bestaat er een groot risico dat de inhoudelijke logica zoek raakt in eindeloze discussies over gemeenschappen versus gewesten als eindbestemming, en de Brusselse kwestie. Brussel buiten beschouwing gelaten, is de keuze tussen gemeenschappen en gewesten voor wat zorg betreft een bijna inhoudsloze discussie: in Vlaanderen is dit één geïntegreerd beleidsdomein, in Wallonië moet dit voor welzijn en zorg ook dringend het geval worden. En Duitstalig België is ook geen obstakel in deze discussies.
Vereenvoudigen
Wat dan met Brussel? Het kan er alleen maar beter van worden. Elk type regionalisering moet aangegrepen worden als een extra momentum om welzijn en zorg in Brussel op orde te stellen. Dus: grootschalig vereenvoudigen, bevoegde ministersposten schrappen en het beleid moderniseren, met inzet op preventie, welzijn en eerstelijnszorg in plaats van een dominante betaling per prestatie. Zelfs als het beleid aangestuurd wordt door een Brusselse, een Vlaamse en een Waals-Duitstalige minister, is dat een enorme verbetering.
De ambitie is haalbaar, welk gewest- of gemeenschapsscenario men ook kiest. Want dankzij de zesde staatshervorming heeft Brussel voldoende ervaring opgedaan in eigen beleid voeren, zowel in gewestmateries (kinderbijslag bijvoorbeeld) als gemeenschapsmateries (ouderenzorg). De eengemaakte Brusselse welzijn- en zorgadministratie is via de creatie van Iriscare al voorbereid. Laat non-discussies dus niet in de weg staan van de grootschalige oefening die we dringend in de gezondheidszorg moeten maken.
Bron Pieter Van Herck, Senior Adviseur Welzijns- en Gezondheidsbeleid van Voka (2020), De Standaard.
