Zijn er nog grote infrastructuurprojecten mogelijk in Vlaanderen? In ons magazine van maart 2023 kon u lezen hoe moeizaam en stroef vergunningen worden verleend. Ook voor de overheid zelf is het een moeilijk te nemen hindernis.
In en rond Gent wordt uitgekeken naar het echte startsein voor het project R4WO – na de Oosterweelverbinding – het grootste infrastructuurproject van het land waarvan de voltooiing voorzien wordt tegen 2030. Voor de ombouw van de R4 tot een vlotte en veilige ringweg langs beide oevers van het kanaal Gent-Terneuzen wordt een budget uitgetrokken van ruim 750 miljoen euro.
Vandaag is het verkeer op de R4 tussen Gent en Zelzate veilig noch vlot want gestremd door talrijke kruispunten met verkeerslichten. Ook de fietsinfrastructuur wordt grondig aangepakt; verduurzaming van de mobiliteit is immers een andere hoofddoelstelling van R4WO. Concreet wordt het aantal knooppunten die toegang geven tot de R4 verminderd. Het zwaar verkeer zal uit de woonkernen worden geweerd; de dorpscentra worden beter en vooral veiliger met elkaar verbonden.
Een megadossier zoals R4WO op de rails zetten, vergt een gigantische voorbereiding. Die begon reeds in 2014 met de start van de studie, maar liep sindsdien vertraging op. “In oktober hopen we het hele dossier rond te hebben en kan het naar de Vlaamse regering voor goedkeuring. Die verwachten wij tegen februari 2024”, zegt Nico Rottiers, technisch projectleider bij De Werkvennootschap.
Tekst Jan Van Gyseghem
Gentse ‘werf van de eeuw’ telt 16 delen
Op de R4 worden niet minder dan 16 knooppunten omgebouwd; vier ervan behelzen snelle en ‘eenvoudig’ uit te voeren werken die eind 2023 al worden afgerond. De twaalf overige delen zijn complexer. Hiervoor dienen een aantal voorbereidende werken uitgevoerd aan nutsleidingen. De eigenlijke ombouwwerken starten in 2024 – parallel aan de nutswerken – en lopen dan verder tot 2030.
De werken worden opgedeeld in vier grote zones: (1) Evergem, (2) Wondelgem, (3) Wachtebeke en (4) St.-Kruis-Winkel/Oostakker.
Vier snelle werken
• de bouw van drie fietsbruggen op de R4 West (knooppunten 2, 3 en 9). Afgewerkt
• omvorming van het kruispunt aan Euro-Silo op de R4 Oost tot een turboverkeersplein (knooppunt 18). Afgewerkt
Twaalf grote werven
Op de R4 West
• 6 kruispunten: Riemesteenweg (knooppunt 1), Drogenbroodstraat (knooppunt 4), Elslo (knooppunt 5), Langerbrugsestraat (knooppunt 6), Zeeschipstraat-Evergemsesteenweg (knooppunt 7) en de Gaverstraat (knooppunt 8).
Op de R4 Oost
• 6 kruispunten: Wachtebeke (knooppunt 12), St.-Kruis-Winkeldorp (knooppunt 13), Moervaart Noord (knooppunt 14), Moervaart (knooppunt 15), Energiestraat (knooppunt 16), F.N. Piratenstraat (knooppunt 17)
Twee initieel voorziene werven botsten op een njet van het gemeentebestuur van Zelzate: hiervoor werd geen vergunning afgeleverd. Deze zone hoort niet meer tot het project R4WO en ligt opnieuw ter studie binnen het project ‘Gentse Kanaalzone’ dat door de provincie wordt geleid.
Met het project R4WO wordt de R4 West en Oost in vier gemeenten omgebouwd tot een primaire weg: Gent, Evergem, Zelzate en Wachtebeke. De weg- en fietsinfrastructuur tussen de Brugsevaart (N9) in Wondelgem en Zelzate (R4 West), en tussen het kruispunt aan ‘Euro-Silo’ en Zelzate (R4 Oost) wordt sterk verbeterd. In totaal gaat het om 30 km primaire weg en 22 km fietssnelweg.
Vergunningen, finaal contract en Vlaams fiat
Het hele project voor de ombouw van de R4 gaat later van start dan oorspronkelijk voorzien.
Nico: “Vanuit De Werkvennootschap hadden wij een referentieontwerp gemaakt, op basis waarvan vergunningen werden aangevraagd en verkregen. In de aanbestedingsprocedure kregen de kandidaat-aannemers de mogelijkheid om het referentieontwerp verder te optimaliseren. In dat geval dienden zij zelf dan een nieuwe vergunningsaanvraag in te dienen. Dat is ook zo gebeurd met als logisch gevolg dat meer tijd nodig was voor extra overleg met alle vergunningverlenende instanties en met stakeholders. De start is dan wel opgeschoven in de tijd maar de kwaliteit van het project is zeker nog verhoogd en de werken zelf zullen niet langer duren.”
De ombouw van de knooppunten kan pas starten als alle vergunningen, ook die voor de voorbereidende nutswerken, verkregen zijn. Dat is inmiddels grotendeels gebeurd. Het bekomen van de nodige vergunningen is ook voor de overheid zelf een complex en tijdrovend traject.
Nico: “Momenteel lopen de afrondende contractbesprekingen met BRAVO-4 - de voorkeursbieder - en vervolgens wacht het goedkeuringstraject bij de Vlaamse regering dat evenzeer een aantal stappen telt en 4 tot 6 maanden duurt.”
Vanaf 2024 kan BRAVO-4 aan de slag maar de echte aanvang van grootschalige werken volgt pas in 2025, nadat de nutsmaatschappijen voldoende ver gevorderd zijn. Ook voor deze ‘verplaatsingswerken’ lopen momenteel de vergunningsaanvragen.
Nico: “De ontwerpen zijn gemaakt, de aannemers hiervoor staan klaar, de gestuurde boringen zullen ook eerstdaags kunnen beginnen. Het schema van de verplaatsingen van de nutsleidingen bepaalt de timing van de eigenlijke ombouwwerken.”
(lees verder onder de foto)
Nico Rottiers, technisch projectleider bij De Werkvennootschap
Gecontroleerde hinder voor bedrijven
Tijdens de eerste fase van de werken, tot midden 2025, verwacht De Werkvennootschap geen echt grote hinder voor de mobiliteit op de eigenlijke R4. Wel zullen zijwegen en aansluitingen van de ringweg op bepaalde tijdstippen, lokaal, worden afgesloten.
Nico: “Dat is nu al het geval bijvoorbeeld voor de aanpassingswerken ter hoogte van Knippegroen. Bedrijven in die buurt moeten plaatselijk rondrijden.”
Maar De Werkvennootschap zal er over waken dat bedrijven maximaal bereikbaar blijven tijdens de werken. Dat betekent zoveel als mogelijk de R4 op 2x2 rijvakken houden en de verbindingen met de R4 zoveel als mogelijk open houden. Anderzijds hoopt het coördinatieorgaan wel op begrip voor eventuele lokale omleidingen of vertraging in het verkeer.
Grootste uitdagingen
Een aandachtspunt in het project R4WO (en wellicht bij vele volgende infrastructuurprojecten in Vlaanderen) is de aanwezigheid van PFAS. Op het tracé van de R4 zijn twee sites in dit verband reeds gekend.
Vanuit technisch oogpunt is de moeilijkste knoop het ‘kruispunt Brico’ (knooppunt 7) in Wondelgem.
Nico: “Wij bouwen een tunnel van 330 meter onder deze complexe knoop met spoorwegbrug, een plaats waar ook een tramlijn de R4 kruist. Door de hoge grondwaterstand en het ontbreken van een waterdichte laag moeten hier diepe beschoeiingen geplaatst worden. Uitdaging wordt om de tramlijn zo kort mogelijk te onderbreken en ook het vernieuwen van de spoorwegbrug mag slechts voor een minimale onderbreking van de treindienst zorgen.”
Het is onvermijdelijk dat de werken aan de ombouw van de R4 zullen zorgen voor verkeershinder en/of lawaaihinder in bepaalde periodes. Op de vraag of er voor bepaalde zones met veel bedrijfsactiviteiten bijzondere informatierondes zullen worden georganiseerd, antwoordt Nico Rottiers bevestigend: “Zeer zeker, indien hiervoor voldoende interesse bestaat kunnen wij dit bekijken. Specifieke infosessies maar ook gerichte digitale infobrieven – per zone of bedrijventerrein – zijn mogelijk.”
Nu al is het uitkijken naar het eindresultaat; de Gentse ringweg zal substantieel veiliger en vlotter worden. Daar kunnen de bedrijven, hun klanten en werknemers alleen maar hun voordeel bij hebben.
Probleem of vraag? Zo krijg je snel een antwoord
Ervaart of verwacht uw bedrijf een specifiek probleem, neem dan contact op via
info@r4wo.be of tel. 0800 202 39
Zij timmeren aan de weg
In juli 2021 sloot De Werkvennootschap een DBFM-overeenkomst af met het aannemersconsortium BRAVO4 voor de werken aan de R4.
De Werkvennootschap
De Werkvennootschap is een organisatie van de Vlaamse regering om grote en complexe mobiliteitsprojecten van de Vlaamse Overheid sneller en geïntegreerd aan te pakken. Het vehikel is een doorstart van Via-Invest en bundelt kennis en expertise die groeide binnen de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) en het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV).
Aanvankelijk zou De Werkvennootschap focussen op de verbreding van de Brusselse ring, maar ze groeide snel uit tot de spil in alle grote Vlaamse infrastructuurwerken zoals de coördinatie van de renovatie aan het viaduct van Vilvoorde, de werken aan de N60 in Ronse en het verhogen van de bruggen over het Albertkanaal.
Haar rol bestaat erin om de noodzakelijke studies, participatie- en communicatiebegeleiding op te starten in nauw overleg met AWV en het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid.
Bij De Werkvennootschap zetten financiële, juridische en technische profielen samen hun schouders onder omvangrijke mobiliteitsproblemen. Naargelang de noden van de projecten worden de beste experten in huis gehaald.
DBFM-overeenkomst
Bij een DBFM-overeenkomst zorgt de aannemer voor het ontwerp (Design), de bouw (Build), de financiering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van het infrastructuurproject voor een periode van 30 jaar. Dergelijke publiek-private constructies zijn een win-win voor alle partijen. Een recente realisatie onder deze vorm was de aanleg van de A11 (Zeebrugge).
Voor het ontwerp, de uitvoering, de fasering en de Minder-Hindermaatregelen worden specifieke eisen opgelegd.
BRAVO4
De voorkeurbieder voor de ombouw van de R4 is een consortium bestaande uit:
• de aannemingsbedrijven Besix en Stadsbader
• het Belgisch-Nederlands fonds voor infrastructuurinvesteringen Epico (PMV en Rebel)
• het Nederlandse advies- en investeringshuis Rebel
• I4B, het Belgische Infrastructuurfonds (AG Insurance, FPIM, Synatom)
Voor het design werkt BRAVO4 samen met Tractebel, Ney en partners en Omgeving.
Het overzicht kwijt?
In de omgeving van de wegenwerken in het kader van R4WO zijn ook andere overheden aan de slag. Vooral in het noorden van Gent, tussen Dampoort en Zelzate, lopen heel wat werven op hetzelfde moment.
Waar gewerkt wordt en welke hinder je kan verwachten lees je op www.gentopweg.be.
Blijf geïnformeerd en… bereikbaar
De uitgebreide webstek www.R4WO.be biedt een massa informatie over het megaproject dat de havenzone de komende jaren in de ban houdt.
Onder ‘documenten’ vind je heel nuttige ‘bereikbaarheidsfolders’ die precies aangeven welke hinder te verwachten valt voor elk vervoersmiddel (auto, vrachtwagen, fiets, openbaar vervoer), tijdens de uitvoering van een welbepaald wegenwerk. Van zodra meer details gekend zijn over de precieze timing van de werken en de bijhorende impact op verkeer, wordt dit op deze website aangevuld.
Op deze website kan je je ook aanmelden voor de nieuwsbrieven van R4WO.
