Ook al is er vandaag veel ongerustheid en onzekerheid over de economische situatie, zijn er toch ook belangrijke lichtpuntjes voor 2023. Allicht wordt dit jaar zowat het omgekeerd van 2022: een jaar dat moeilijk start, maar waarbij de situatie er gaandeweg beter gaat uitzien.
Op economisch vlak was 2022 een jaar dat redelijk veelbelovend begon, maar dat er al snel een pak slechter ging uitzien. In de nasleep van het herstel uit de coronacrisis groeide de Belgische economie in de eerste jaarhelft nog aan een degelijk groeitempo van iets meer dan 2% op jaarbasis.
Maar de stijgende energieprijzen, de toenemende inflatie en de bijkomende onzekerheid door de oorlog in Oekraïne gooiden roet in het eten. 2023 start op die manier vrij somber: de inflatie ligt op 10% en de economie stagneert of krimpt. Bovendien zijn er belangrijke risico’s die de economie nog meer parten kunnen spelen, denk maar aan de oorlog, de geopolitieke situatie, de energieprijzen, corona in China, de impact van de renteverhogingen op het financiële systeem…
Toch zijn er ook economische lichtpuntjes voor 2023. Het zit er dik in dat 2023 het omgekeerde patroon volgt van 2022: een jaar dat somber start, maar waarbij de situatie er gaandeweg beter gaat uitzien.
1. Milde recessie
Ondanks al het slechte economische nieuws van de voorbije maanden en vooral de spectaculaire prijsstijgingen, ziet het er vandaag naar uit dat de terugval van de economische activiteit al bij al beperkt zal blijven. In grote delen van de wereldeconomie vertraagt de activiteit, stagneert die of krimpt die zelfs licht, maar een zware daling van die activiteit lijkt er niet in te zitten.
De meeste economische voorspellers zijn er niet echt uit of de Belgische economie deze winter nu net wel of net niet in recessie gaat, maar een heel diepe recessie verwacht niemand. Meer nog, in de tweede helft van het jaar zou de economische activiteit alweer wat gaan hernemen. Dat herstel zal bescheiden zijn, gezien de terugval ook heel beperkt was.
Voor het volledige jaar zou de Belgische economie dan min of meer vlak, of net positief uitkomen. In vergelijking met al het slechte nieuws van de voorbije maanden is dat allicht een meevaller.
2. Afkoelende inflatie
De prijzen van de meeste grondstoffen op de internationale markten zijn al sinds de lente aan het zakken. De Europese gasprijs halveerde de voorbije maand en zit vandaag terug op het niveau van voor de Russische inval in Oekraïne. Die prijsontwikkelingen zouden zich in de loop van 2023 moeten vertalen in duidelijk lagere inflatie (voor de duidelijkheid, dat betekent niet zozeer een daling van het algemene prijspeil, maar een minder snelle stijging).
De inflatie bedroeg in december nog 10%, maar volgens het Planbureau zou dat afkoelen tot rond 2% in het najaar. Ook al impliceert dat dat we niet terugkeren naar de prijsniveaus van voor deze crisis, en dat we dus moeten leren leven met structureel hogere prijzen, zou dit toch een veel draaglijker economische situatie zijn. Onze economie kan makkelijk om met een inflatiepeil rond 2%, met een inflatie van 10% ligt dat veel moeilijker.
3. Sterke koopkrachtstijging
Ondanks alle doemverhalen over de koopkracht van de mensen, wordt de koopkracht in België uitzonderlijk goed beschermd via de automatische indexering. Die komt met een beperkte vertraging door, en zal zich vooral in 2023 laten voelen.
Volgens de Nationale Bank zal de gemiddelde koopkracht van de Belgische gezinnen in 2023 met iets meer dan 3% toenemen (dat is voor alle duidelijkheid bovenop de inflatie). Daarmee zou de beperkte daling van de gemiddelde koopkracht in 2022 ruimschoots goedgemaakt worden.
De keerzijde is natuurlijk wel dat de factuur daarvan grotendeels bij de bedrijven gelegd wordt, maar de positieve impact van die koopkrachtstijging voor de gezinnen is er wel degelijk.
4. Arbeidsmarkt houdt stand
De combinatie van moeilijke economische omstandigheden en spectaculair stijgende loonkosten betekent dat bepaalde bedrijven genoodzaakt zullen zijn om te besparen op personeel. Toch vallen er geen dramatische toestanden op de arbeidsmarkt te verwachten.
Tegen de achtergrond van aanhoudende moeilijkheden om geschikt personeel te vinden, zullen bedrijven doen wat ze kunnen om hun personeel te behouden. Daardoor zal de schok op de arbeidsmarkt vrij beperkt blijven.
Bovendien zijn er nog altijd veel vacatures. Mensen die hun job verliezen, zouden vrij snel een alternatief moeten kunnen vinden. Ook dat plaatst een vloer onder hoe ver de economie in deze crisis kan terugzakken. Mensen dreigen immers pas echt in moeilijkheden te komen als ze zonder job vallen. En dat zou beperkt moeten blijven.
5. Versnelde energietransitie
De energiecrisis zorgde in 2022 al voor allerlei initiatieven om onze energieaanpak te versterken, onder meer het herbekijken van de kernuitstap, extra investeringen in hernieuwbare energie, inspanningen om efficiënter om te gaan met energie, meer internationale coördinatie op vlak van energie…
Die trend zal ongetwijfeld ook in 2023 doorgetrokken worden (en er blijft hoe dan ook nog enorm veel werk op dat vlak). Op die manier zal deze crisis zorgen voor een versnelde transitie naar een duurzamer energiebeleid wat uiteindelijk onze economie sterker en robuuster maakt op langere termijn.
