"Ondernemingen hebben nood aan hervormingen die impact hebben. De komende 20 jaar zal door de vergrijzing de krapte op de Vlaamse arbeidsmarkt allesoverheersend zijn. Geef Vlaanderen alle instrumenten om die uitdaging aan te pakken." Zo bepleit Voka-voorzitter Wouter De Geest in zijn 11 juli-boodschap.
Het Vlaams Parlement heeft vorig jaar een reeks vieringen achter de rug ter gelegenheid van 50 jaar Vlaams zelfbestuur. Het jubileum gaf aanleiding tot een parlementaire werkgroep institutionele zaken die de komende staatshervormingen voorbereidt. De conclusies van die werkgroep doen echter vrezen dat de institutionele vrieskist waar we na de zesde staatshervorming in 2011 in terecht zijn gekomen, nog lang niet ontdooid wordt.
De werkgroep stelt voor om in afwachting van een structurele staatshervorming de huidige bevoegdheidsverdelingen te optimaliseren. Het gaat dan om hier en daar een bijsturing en het uitklaren van onduidelijkheden.
Nochtans is een grondige update en reset van hoe dit land in elkaar zit en werkt meer dan nodig. We hebben op tal van domeinen hervormingen nodig: de arbeidsmarkt, de pensioenen, de zorg, de mobiliteit, de energietransitie enz. De institutionele complexiteit van België staat evenwel toekomstgerichte beleidskeuzes op maat van elke regio in de weg.
Verouderd carcan
De Vlaamse economie wil alle groeikansen grijpen, maar zit al te vaak opgesloten in een verouderd carcan waarbinnen de broodnodige hervormingen amper nog te realiseren zijn. Als dit land in 2030 zijn tweehonderdjarig bestaan wil vieren, dan moeten beleidsmakers perspectief bieden op een beter functionerend land dat efficiënter en effectiever is en dichter bij de burger en de onderneming staat. Dat ontbreekt vandaag compleet.
Elke federale hervorming van de afgelopen maanden strandde of leverde hoogstens een vaag compromis op waarbij het achteraf met een vergrootglas zoeken is naar welke stenen er nu eigenlijk verlegd werden in de rivier. Of het nu gaat om de arbeidsdeal of de pensioenhervorming: we draaien rondjes. Zoals de Franstalige econoom Etienne de Callataÿ het recent stelt: “Waarom moeten Franstaligen op economisch vlak nog steeds invloed hebben op wat er in Vlaanderen gebeurt?”
Hervormingen met impact
Ondernemingen hebben nood aan hervormingen die impact hebben. De komende 20 jaar zal door de vergrijzing de krapte op de Vlaamse arbeidsmarkt allesoverheersend zijn. Geef Vlaanderen alle instrumenten om die uitdaging aan te pakken.
Wat daarbij noodzakelijk is? Een sterk activerend arbeidsmarktbeleid dat verder gaat dan grote verklaringen over 80% werkzaamheidsgraad, maar het ook daadwerkelijk realiseert. Dat én een pensioenhervorming die betaalbaar is en langere loopbanen oplevert. Een beleid dat erin slaagt de achteruitgang in onze productiviteit te stoppen en ons terug leidend maakt in het Europese peloton.
Cruciale hervormingen sneuvelen op het federale altaar waar Vlamingen en Franstaligen het over zo goed als niets eens geraken. Zelfs de asymmetrische invulling van federale bevoegdheden – waarbij de verschillende gewesten eigen accenten kunnen leggen – levert beperkte resultaten op of komt rijkelijk laat. Na het absolute economische dieptepunt door de corona-pandemie is er eindelijk een vergelijk gevonden om tijdelijk werklozen wat te activeren en een opleiding te geven. Een goede beslissing, maar ze komt 2 jaar te laat.
Meer Vlaamse welvaart
Decennialang waren de Vlaamse politieke partijen het erover eens dat meer eigen Vlaamse socio-economische bevoegdheden de sleutels zijn tot meer Vlaamse welvaart. Die eendrachtige houding heeft van Vlaanderen een regio gemaakt die trots op eigen benen kan staan. Die vroegere consensus over het belang van staatshervormingen erodeert.
Sommige partijen dromen luidop van een sterker Belgisch niveau. Andere partijen en middenveldorganisaties trekken stevig aan de handrem en sluiten elke verdere staatshervorming in 2024 uit. De politieke interesse in een nieuwe staatshervorming verwatert zienderogen.
Nieuwe staatsstructuur in 2024
Voka is ervan overtuigd dat Vlaanderen economisch en maatschappelijk wel nog tot grootse dingen in staat is. We moeten ons spiegelen aan de Scandinavische landen en aan Nederland en Duitsland. Dat zijn landen met een hogere welvaartsgraad en met minder armoede. De hervormingen die we nodig hebben om daar te geraken, blijken niet meer mogelijk of moeilijker te zijn in het huidige België.
Een nieuwe staatsstructuur in 2024 is wenselijk en noodzakelijk vanuit het standpunt van de Vlaamse economie. Niet als een doel op zich, maar als een middel voor een beter en efficiënter beleid op maat van de noden van de regio’s. De staatshervormingsgedachte verdient beter dan werkgroepen en een burgerbevraging.
Voka steekt de hand uit naar de politiek. Laat ons nu samen de nieuwe staatsstructuur voorbereiden. Alleen als Vlaanderen alle economische teugels in eigen handen krijgt, zal er ook in 2030 nog een draagvlak zijn voor een verderzetting van het federale België.
Wouter De Geest, voorzitter Voka vzw