Dag op dag 10 jaar geleden kondigde Ford aan dat de fabriek in Genk moest sluiten tegen eind 2014. De UHasselt liet dit sociale bloedbad toen berekenen en de resultaten waren niet mals: een verlies van 8.195 jobs (incl. de toeleveranciers), 644 miljoen euro welvaartsverlies, en een stijging van de werkloosheidsgraad met 30%. Voka – KvK Limburg liet op haar beurt berekenen dat er op dat moment slechts 4 990 vacatures openstonden in Limburg. Nooit voldoende dus om iedereen op te vangen. Om bijkomende originele suggesties te kanaliseren lanceerden we daarom ook de elektronische ideeënbus ‘Leven na Ford’ geopend. Maar waar staan we nu 10 jaar later?
Sociaal bloedbad vermeden
In de eerste plaats was dit een sociaal drama waarbij uiteindelijk een kleine 10.000 mensen bij werden betrokken, maar gelukkig werden veel van hen ook vrij snel begeleid naar een nieuwe job. In de Toekomstindicator van Voka - KvK Limburg, onze jaarlijkse studie waar we pijlen naar hoe het gesteld is in Limburg inzake internationalisering, innovatie en talent, registreerden we in december 2012 33.609 werkzoekenden. Dit zou oplopen tot 39.240 in januari 2015.
Sindsdien is de werkloosheid alleen maar gedaald en vandaag tellen we zelfs nog maar 23.436 werkzoekenden (september 2022) en daar staan bijna 11.000 openstaande vacatures tegenover, oftewel een spanningsratio van 2,1. Net na de sluiting van Ford Genk bedroeg de spanningsratio nog 20 met slechts 1.940 openstaande vacatures. Het succes hiervan is onder andere te danken aan heel wat nieuwe arbeidsplaatsen in opkomende Limburgse sectoren zoals cleantech en energie en de bijhorende incubatoren zoals Energyville in Genk, Greenville in Houthalen-Helchteren.
Voorts zijn er nog het Wetenschapspark in Diepenbeek, met bijvoorbeeld Bioville, de Cordacampus in Hasselt en C- Mine Crib in Genk. Ook de voormalige Fordsite zelf, die transformeert in Logistic Valley Flanders, levert 2.500 nieuwe jobs op. Hierdoor heeft Limburg ondanks de sluiting van Ford Genk een spectaculaire inhaalbeweging gemaakt als het gaat over de werkloosheidscijfers vergeleken met de trend in de andere Vlaamse provincies. De exacte impact van de Oekraïnecrisis valt momenteel nog niet te zien want we zijn dan ook nog niet aan het dieptepunt van de recessie beland.
Limburgse bedrijven helpen innoveren is de volgende uitdaging. Vandaag gaat maar 7,35% van het totale Vlaamse innovatiebudget naar Limburg, terwijl dit in 2012 nog 9,35% bedroeg. Nochtans is deze steun cruciaal om te groeien en extra arbeidsplaatsen te creëren.
Johann Leten, gedelegeerd bestuurder Voka - KvK Limburg
Buitenlandse investeringen niet gebeterd
Dat alles lineair verbeterd is de laatste tien jaar kunnen we ook niet stellen. Bij de aankondiging van de sluiting van Ford Genk kondigde we al aan dat er een tandje moet worden bijgestoken op vlak van acquisitie. Uit het Jaarverslag van Voka – KvK Limburg bleek dat Limburg in 2012 14 buitenlandse investeringen wist binnen te halen, het laagste aantal van alle Vlaamse provincies en ook voor Limburg zelf het minst aantal sinds onze metingen. Hoewel we in 2021 35 investeringen wisten binnen te halen, een recordjaar is de groei veel te gestaag en zelfs stabiel gebleven t.o.v. 2020, het coronacrisisjaar. De rest van Vlaanderen doet het hierin veel beter waardoor het Limburgs aandeel zelfs is gedaald tot minder dan 12% van de totaal aantal buitenlandse investeringen in Vlaanderen.
Dit geeft nogmaals het belang aan van de recente verlenging van de steunmaatregel ‘ontwrichte zones’. Deze maatregel, waarbij Voka – KvK Limburg mee aan de wieg stond, kwam er nota bene als reactie op de sluiting van Ford Genk. Limburgse ondernemers kunnen nu opnieuw twee jaar lang rekenen op een vrijstelling van 25% op de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing per gecreëerde arbeidsplaats. Een maatregel die ook vandaag de broodnodige ademruimte moet geven in deze onzekere economische tijden en hoge loonkosten.
Zorgenkindje innovatie
Tien jaar geleden wezen we al op het belang om zoveel mogelijk mensen om te scholen naar knelpuntberoepen. Vandaag zien we die mismatch tussen opleiding en arbeidsplaats nog steeds niet beteren. De uitdaging blijft vooral om zoveel mogelijk Limburgse studenten warm te maken voor STEM-opleidingen en de ‘hardere’ BSO- en TSO-opleidingen. We zien wel een stijgende lijn, maar hinken toch achterop t.o.v. de rest van Vlaanderen. Het resultaat is dan ook dat we minder mensen aan de slag kunnen krijgen binnen wetenschappelijke en technische sectoren terwijl juist daar Limburg veel groeipotentieel heeft met de o.a. de bovengenoemde incubatoren.
Daarenboven lijkt de grootste uitdaging wat betreft innovatie VLAIO-innovatiesteun richting onze bedrijven krijgen. Vandaag gaat maar 7,35% van het totale Vlaamse budget naar Limburg, terwijl dit in 2012 nog 9,35% bedroeg. Nochtans is deze steun cruciaal voor onze bedrijven om te groeien, extra arbeidsplaatsen te creëren en klaar te zijn voor de toekomst. Zeker nu mogen we de boot niet missen.
