In België zijn vandaag nog altijd relatief weinig mensen aan het werk. En ondanks mooie beloftes ondernemen onze beleidsmakers vrij weinig ernstige stappen om daar verandering in te brengen. 1 mei zou in het teken moeten staan van ideeën om onze arbeidsmarkt echt te versterken. Helaas wordt het allicht weer een dag met allerlei ideetjes die net meer hindernissen op de arbeidsmarkt opwerpen.
De jongste weken pakken verschillende leden van de regering graag uit met de sterke arbeidsmarktcijfers. Minister van Werk Dermagne klopte zich een paar weken geleden al op de borst over het feit dat er de voorbije twee jaar in België meer dan 200.000 jobs bijkwamen en dat de werkzaamheidsgraad duidelijk toeneemt. Die cijfers kloppen, maar of dat de verdienste is van de Belgische beleidsmakers is hoogst twijfelachtig.
Sinds eind 2020 klom de werkzaamheidsgraad in ons land van 69,9% naar 72,3%, een stijging met 2,4 procentpunten. Die stijging komt overeen met het Europese gemiddelde (+2,4%), maar blijft achter op de buurlanden (+2,9%). Dat suggereert dat de Belgische arbeidsmarkt eerder meesurft op de gunstige Europese wind, dan dat ze profiteert van een krachtig Belgisch beleid.
Pijnpunten
Aan de gekende pijnpunten van de Belgische arbeidsmarkt werd de voorbije jaren amper gewerkt. Er kwam geen doorgedreven inspanning om alle niet-werkenden (inclusief de inactieven) te activeren om de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt in te perken, er kwam geen grondige hertekening van de eindeloopbaan om mensen langer aan het werk te houden, er werden geen echte stappen gezet naar meer flexibiliteit op onze arbeidsmarkt om beter te kunnen inspelen op specifieke situaties van bedrijven en werknemers, er werden geen concrete stappen genomen om de grote en nog toenemende regionale verschillen tegen te gaan…
De realiteit blijft dat er in België nog altijd relatief weinig mensen aan het werk zijn. Met een werkzaamheidsgraad van 72% zit België in het gezelschap van Frankrijk en Spanje, ver achter de Europese toplanden. In maar liefst tien Europese landen lag de werkzaamheidsgraad eind 2022 al boven 80%. Daarnaast blijft de regionale dimensie verontrustend: Vlaanderen zit met 77,2% in de Europese middenmoot, terwijl Wallonië (65,8%) en Brussel (65,1%) achteraan het Europese peloton hangen. Bovendien is dat verschil nog aan het toenemen.
1 mei
Ook dit jaar wordt 1 mei allicht geen echt feest van de arbeid waar allerlei constructieve voorstellen gelanceerd worden voor een beter werkende arbeidsmarkt. De federale regering gaat wel voor een doelstelling van een werkzaamheid van 80% tegen 2030, en de Waalse regering bevestigde recent haar doelstelling van 75% tegen 2030 (wat impliceert dat Vlaanderen duidelijk boven 80% moet gaan om de federale doelstelling mogelijk te maken).
Maar zonder concrete maatregelen zoals lagere lasten op arbeid, meer opleidingsinspanningen, meer mogelijkheden voor flexibiliteit in arbeidstijden en -organisatie, een bijsturing van de uitkeringen, een correctere berekening van de pensioenen in functie van de bijdragen… zal van die doelstellingen weinig in huis komen.
Factcheck
Maar daarover zal het in de 1 mei-speeches en -interviews dit weekend allicht niet gaan. Meer waarschijnlijke topics zijn (met een beknopte factcheck):
• ‘Meer ruimte voor sterkere loonstijgingen’: we hebben al bij de hoogste lonen van Europa, en kenden in 2022-2023 de sterkste loonstijgingen in West-Europa.
• ‘Een einde aan de doorgeschoten flexibiliteit (al dan niet in het kader van de Delhaize-saga)’: we hebben al het laagste aandeel van atypische arbeidsregimes (zoals nacht- en ploegenarbeid, weekendwerk, deeltijdarbeid).
• ‘Hogere belastingen op kapitaal’: we hebben al de tweede hoogste belastingdruk op kapitaal in Europa.
• ‘Langer werken is onmogelijk (al dan niet met een link naar het Franse pensioenprotest)’: we stoppen in België gemiddeld voor 61 met werken, bij de laagste effectieve pensioenleeftijd onder de industrielanden.
516.000 werkenden extra
Geen van die voorstellen zal helpen om meer mensen aan het werk te krijgen, integendeel. Als we de doelstelling van 80% werkzaamheid willen realiseren in 2030, dan moeten er zo’n 516.000 mensen extra aan het werk, of zo’n 65.000 per jaar.
Volgens de ramingen van het Planbureau liggen we de komende jaren op schema voor een kleine 40.000 jobs extra per jaar. 1 mei zou vooral moeten gaan over hoe we dat kunnen opkrikken, maar dat zal allicht weer niet voor dit jaar zijn.
