Met de geplande beperking van werkloosheidsuitkeringen in de tijd, wordt activering urgenter dan ooit. Tegelijkertijd krijgen de gewesten meer autonomie om werkzoekenden aan te sporen tot werk, ook over de regio- en taalgrenzen heen. Een tandje bij in interregionale mobiliteit is dus zeker geen overbodige luxe, maar een beleidsmatige noodzaak.
Werkloosheidsuitkeringen worden beperkt in de tijd
In een interview met BRUZZ liet Caroline Mancel, topvrouw van Actiris, opmerken dat men Brusselse werkzoekenden niet wil verplichten om in Vlaanderen te werken. Die uitspraak wringt, zeker in het licht van de nieuwe federale werkloosheidsregels, waarbij uitkeringen voortaan beperkt worden in de tijd. In Brussel alleen al dreigt dit minstens 30.000 langdurig werklozen te raken. Het is één van de belangrijkste hervormingen die de Arizona-regering doorvoert.
Wie na die periode nog niet aan het werk is, valt terug op het leefloon. Dat is niet alleen ingrijpend voor de betrokkenen, legt ook een zware financiële last op de schouders van Brusselse gemeenten. Mede daardoor blijft het aantal sancties laag en hanteert het Brussels activeringsbeleid een eerder vrijblijvende aanpak.
De gewesten krijgen de sleutels in handen
De hervorming van de werkloosheid gaat verder dan louter beperken in de tijd. Het regeerakkoord stelt dat meer bevoegdheden over sancties, activering en beschikbaarheid worden overgedragen naar de gewesten. Zij krijgen zo de ruimte om zelf te bepalen welk traject ze opleggen, hoe beschikbaar werkzoekenden moeten zijn en in welke mate mobiliteit over de taalgrens wordt verwacht.
Dat biedt kansen, maar het legt ook druk. Elk gewest moet nu zijn eigen boontjes doppen, wordt zelf verantwoordelijk voor het eindresultaat en moet dus zorgen voor een sluitend activeringsbeleid en daar wringt vandaag vaak nog het schoentje.
Meer interregionale mobiliteit komt alle gewesten ten goede. Het remedieert de krapte in Vlaanderen en draagt bij tot het verminderen van de werkloosheid in de overige gewesten.
Samenwerking Brussel–Vlaanderen: goed op weg, maar niet voldoende
Brussel zet al stappen richting Vlaanderen. In 2014 werkte 8,5% van de Brusselaars in Vlaanderen; in 2023 was dat 11,2%. Een deel van deze pendel komt uit de werkloosheid waar Actiris voor bevoegd is. Vorig jaar vonden 6.743 Brusselse werklozen werk in Vlaanderen, waarvan bijna 2.200 via Actiris–VDAB. De doelstelling, jaarlijks 2.000 werkzoekenden activeren met 10% groei, wordt gehaald.
Toch is versnelling nodig. De federale hervorming maakt van versterkte samenwerking een absolute noodzaak. Maar een verdere opschaling vereist een politiek akkoord, een moeilijk te realiseren opdracht zonder actieve Brusselse regering.
Wallonië–Vlaanderen: samenwerkingsakkoord gevraagd
De pendel van Wallonië naar Vlaanderen blijft daarentegen stabiel. Een ruime 3% van de Waalse werkenden werkt in Vlaanderen, maar dat cijfer neemt slechts zeer langzaam toe. Een vernieuwing van de samenwerking tussen de beide gewesten, in het bijzonder tussen de beide bemiddelingsdiensten Le Forem en VDAB is cruciaal.
Wallonië kampt met een hogere werkloosheidsgraad dan Vlaanderen én kent een lagere vraag naar arbeid die daarentegen wel hoge toppen scheert aan de andere kant van de taalgrens.
Vanuit Vlaams perspectief is de inkomende pendel meer dan wenselijk. Vlaanderen kent grote krapte, veel openstaande vacatures maar blijft een vrij gesloten arbeidsmarkt. Ruim 95% van alle jobs worden ingevuld door Vlamingen, de inkomende pendel van Brussel, Wallonië en de grensarbeid vertegenwoordigt minder dan 5% van de werkgelegenheid in Vlaanderen.
Meer interregionale mobiliteit komt alle gewesten ten goede. Het remedieert de krapte in Vlaanderen en draagt bij tot het verminderen van de werkloosheid in de overige gewesten.
Tijd voor een versnelling hoger:
- Verhoog de ambities in de samenwerking VDAB-Actiris
- Realiseer een samenwerkingsakkoord VDAB-Forem
- Start het debat over asymmetrische invulling van werkloosheidsreglementering op maat van de gewesten
- Doorbreek vooroordelen met goede voorbeelden en praktijken
