Volgens het ABVV is alles oké met onze economie en onze begroting. Dat is niet zo (zegt ook het IMF). Onze volgende regeringen moeten vol aan de bak om onze economie structureel te versterken. De vele uitdagingen doodleuk ontkennen, vormt een reële bedreiging voor onze toekomstige welvaart.
De voorbije dagen roerde het ABVV zich opmerkelijk in de media. Dat kadert ongetwijfeld in hun campagne voor de sociale verkiezingen midden mei, maar ze lijken die ook door te trekken naar de verkiezingen van 9 juni.
De kern van de boodschap leek te zijn ‘alles oké met onze economie en met onze begroting’. Volgens het ABVV doet onze economie het duidelijk beter dan de meeste mensen denken, is er geen concurrentieprobleem en moeten vooral de lonen veel sterker stijgen. Over onze overheidsfinanciën werd letterlijk verkondigd: ‘De begroting werd niet slecht beheerd. We hebben niet boven onze stand geleefd.’
Die ‘analyse’ is in het beste geval vrij eenzijdig en kortzichtig. In het slechtste geval is die ronduit schadelijk, want als je weigert de problemen en uitdagingen te erkennen, dan is het uiteraard uitgesloten dat die met een gepast beleid aangepakt zullen worden.
Economie doet het tijdelijk beter
Onze economie groeide het voorbije jaar met 1,5%. Dat is duidelijk beter dan het Europese gemiddelde (0,2%) en dan het gemiddelde in de buurlanden (-0,1%). Het is ook zeker beter dan wat eerder gevreesd werd. In de loop van vorig jaar leken de recessierisico’s ook voor België zeer reëel, maar anders dan in Duitsland en Nederland werd hier zo’n scenario vermeden.
De vraag is dan natuurlijk waaraan we die relatief sterke groeiprestatie te danken hebben, en vooral ook wat de kans is dat we die positieve lijn ook de komende periode kunnen doortrekken. Dat zal allicht nogal tegenvallen. Onze economie werd het voorbije jaar in belangrijk mate ondersteund door de sterke koopkrachtstijging, vooral dankzij de automatische loonindexering, en door het relatief soepele budgettaire beleid.
Beide kunnen we evenwel niet blijven volhouden. De duidelijk sterkere loonstijging dan in de buurlanden resulteert immers in een concurrentiehandicap tegenover buitenlandse concurrenten en woog al zwaar op de winstmarges van de bedrijven. Die handicap nog verder opdrijven is geen houdbare strategie.
Hetzelfde geldt voor het soepele budgettaire beleid dat tot uiting komt in het grote begrotingstekort. Zowel die loonhandicap als dat begrotingstekort moet de komende jaren terug gecorrigeerd worden, wat op dat moment zal wegen op de economische groei.
Vooruitzichten IMF
Volgens de nieuwste vooruitzichten van het IMF zal de Belgische economie de komende vijf jaar gemiddeld met 1,25% per jaar groeien. Daarmee zouden we bij de zwakste groeiers onder de industrielanden horen. Landen als het VK (1,6%), Nederland (1,7%) en Zweden (2,2%) zouden duidelijk sterkere groeicijfers kunnen voorleggen.
Bovendien is die raming voor België in de veronderstelling dat de volgende regering niets doet aan de dramatische budgettaire situatie, waardoor het begrotingstekort nog verder zou oplopen (opnieuw volgens het IMF van 4,4% in 2024 naar 5,6% in 2029). Dat kunnen we ons allicht niet veroorloven.
De noodzakelijke inspanningen om het begrotingstekort terug te dringen, zullen de economische groei nog verder afremmen. Hoe dan ook is de beter dan verwachte groei in het voorbije jaar geen garantie dan we ook de komende jaren sterker zullen blijven groeien (en dus ook geen garantie dat er niets aan de hand is met onze economie).
Onze overheidsfinanciën zijn wél een probleem
De ABVV-lijn over onze begroting is wel heel bizar. Allerlei organisaties zoals de Nationale Bank, het Planbureau, de Europese Commissie en de OESO wijzen al jaren op de risico’s van onze wankele overheidsfinanciën. En ondertussen lijkt de situatie alleen maar te verergeren, en zonder ingrijpen zet die neerwaartse trend de komende jaren door.
Ook de nieuwe vooruitzichten van het IMF bevestigen dat. Zo zijn we tegen het einde van de volgende legislatuur op weg naar een begrotingstekort van 5,6% van het bbp (na de VS en Slovakije het hoogste onder de industrielanden), naar overheidsuitgaven van 56,2% van het bbp (de hoogste van de industrielanden, terwijl de kwaliteit van de overheidsdiensten zeker niet navenant is) en zou de overheidsschuld met 11% van het bbp toenemen (terwijl die in andere Europese landen met een zware overheidsschuld zou afnemen).
Dit soort cijfers van overheidsfinanciën in relatief ‘normale’ economische omstandigheden is gewoon onverantwoord beleid en betekent vooral dat we bij een volgende crisis geen marge meer hebben en snel onder druk dreigen te komen. Vooral daarom moeten we van de relatief rustige jaren gebruik maken om onze begroting terug op de rails te krijgen.
Het ABVV fulmineert al een tijd tegen de nieuwe Europese begrotingsregels, maar negeert de eenvoudige realiteit dat de volgende regering met of zonder Europese begrotingsregels (en trouwens ook ongeacht de samenstelling van die regering) inspanningen zal moeten leveren om onze overheidsfinanciën terug op orde te krijgen. De budgettaire situatie gewoon verder laten ontsporen, zoals het ABVV en helaas ook bepaalde politieke partijen lijken te suggereren, is geen ernstige optie.
Zware uitdagingen
In de campagne worden zoals zo vaak heel wat zaken vertekend weergegeven. De oppositie stelt de situatie van onze economie graag slechter voor dan ze is, terwijl de meerderheid de zaken mooier voorstelt dan ze zijn. De realiteit van de voorbije jaren is dat onze economie goed door de opeenvolging van crisissen geraakt is, maar dat we niet goed voorbereid zijn op de uitdagingen die op ons afkomen.
We staan niet meteen voor een acute economische crisis, maar op heel wat vlakken verliezen we geleidelijk aan terrein ten opzichte van andere landen, o.m. op het vlak van de industrie, het concurrentievermogen, het onderwijs, de productiviteit, de infrastructuur, de digitalisering, de overheidsfinanciën… Als we die neerwaartse trends niet gekeerd krijgen, dan gaat dat op termijn onvermijdelijk ten koste van onze welvaart. Zeker in een wereld die gekenmerkt wordt door heel wat economische onzekerheid.
Tegen die achtergrond moeten onze volgende regeringen vol aan de bak. Die vele uitdagingen doodleuk ontkennen, vormt een reële bedreiging voor onze toekomstige welvaart.
