Na een moeizame start van het jaar zou de economische dynamiek vanaf de lente terug moeten verbeteren. De verwachtingen voor het volledige jaar 2022 zijn voorzichtig positief, maar dat herstel blijft fragiel. Bovendien lijkt België in 2022 op weg naar de laagste groeicijfers van heel Europa.
Hoge energieprijzen, recordcijfers voor inflatie, toeleveringsproblemen, uitval personeel door corona, toenemende krapte op de arbeidsmarkt… De lijst met hindernissen voor de economie is vandaag weer verontrustend lang.
Dat blijkt ook uit allerlei voorlopende indicatoren voor de wereldeconomie. Zowel in China, de VS als in Duitsland zijn er tekenen dat de industriële activiteit de jongste maanden aan het vertragen is.
Ook voor de Belgische economie blijft dat niet zonder gevolgen. Volgens de eerste raming van de Nationale Bank viel de economische groei in de laatste maanden van 2021 al bijna stil.
Voka-enquête
Een nieuwe Voka-enquête onder 700 Vlaamse bedrijven midden januari geeft aan dat die economische pauze begin 2022 doorzet. Vlaamse bedrijven verwachten dat hun omzetgroei in het eerste kwartaal nagenoeg stilvalt.
Niettemin verwachten de ondernemingen terug beterschap in de rest van het jaar. Hun verwachtingen voor het volledige jaar 2022 blijven voorzichtig positief, maar die verwachtingen werden wel al neerwaarts bijgesteld sinds onze vorige enquête van begin december.
Positieve vooruitzichten
Ondanks de belangrijke economische hindernissen zijn er ook redenen om positief te blijven over 2022:
1. Economische schade van omikrongolf valt mee
De omikrongolf is spectaculair qua aantal besmettingen, maar die leiden veel minder tot zware ziekte en ziekenhuisopnames. Tot nog toe ziet het er naar uit dat de economische schade van deze golf (gemiddeld genomen) zal meevallen.
Uit onze jongste enquête blijkt ook dat de ongerustheid over corona bij de bedrijven duidelijk aan het afnemen is.
2. Toeleveringsproblemen zouden verbeteren
Onze enquêtes bij Vlaamse ondernemers, alsook internationale signalen, geven aan dat de toeleveringsproblemen in de loop van dit jaar geleidelijk zouden moeten verbeteren.
De mate waarin dat gebeurt zal variëren van input tot input, maar de internationale productieketens zouden zich in de loop van het jaar toch stilaan moeten kunnen herstellen.
3. Positievere dynamiek na de winter
De meeste verwachtingen voor het internationale conjunctuurklimaat wijzen op een positievere dynamiek na de winter. Als die er effectief komt, zullen de Belgische exporteurs daarin meegaan.
4. Groei dankzij gezinsbestedingen
Ondanks de focus op de stijgende energiefactuur zijn de vooruitzichten voor de gemiddelde koopkracht positief dankzij stevige tewerkstellingsgroei en forse loonstijgingen (grotendeels via de loonindexering).
De Nationale Bank verwacht een gemiddelde koopkrachtstijging van 7,1% in de periode 2022-2024. Dat impliceert dat de gezinsbestedingen een belangrijke motor voor economische groei zullen zijn.
Risico’s voor de Vlaamse economie
Naast die positieve signalen blijven er uiteraard ook risico’s. De hindernissen waarmee we vandaag geconfronteerd worden, hebben een duidelijke impact op de bedrijven. En een aantal recente beleidsballonnetjes kunnen de situatie nog verergeren.
1. Hoge energie- en andere kosten
Hoge energieprijzen, hoge prijzen van allerlei grondstoffen en stevige loonstijgingen door de indexering zorgen voor een belangrijke stijging van de kosten voor de bedrijven.
Meer dan de helft van de Vlaamse bedrijven kan die extra kosten niet of slechts heel gedeeltelijk doorrekenen in hun verkoopprijzen. Als die situatie te lang aanhoudt, zal dat bedrijven in moeilijkheden brengen.
2. Extra belastingen?
Recente beleidsballonnetjes die voor extra belastingen op nacht- en ploegenarbeid (essentieel voor onze exportbedrijven) zouden zorgen, of die de compensatie voor de hogere energiefactuur voor de gezinnen zou financieren via hogere lasten voor bedrijven, zouden de druk nog opvoeren.
Dat soort ideeën gaat trouwens voorbij aan het feit dat bedrijven nu al het grootste deel van de extra energiefactuur voor ons land opvangen via de loonindexering.
3. Krapte op de arbeidsmarkt
Veruit de grootste bezorgdheid van de Vlaamse ondernemers blijft de krapte op de arbeidsmarkt. Volgens de beschikbare indicatoren blijft die ook toenemen. Die krapte wordt allicht een van de belangrijkste uitdagingen voor de Vlaamse bedrijven in de komende jaren.
Degelijk jaar na een moeizame start
Deze winter wordt een lastige periode voor onze economie, maar met de lente zou geleidelijk beterschap moeten komen. De verwachtingen van ondernemers voor het volledige jaar blijven voorzichtig positief.
Dat herstel is evenwel fragiel, en vereist onder meer dat we geen extra risico’s nemen met onze concurrentiepositie.
Bovendien blijven de vooruitzichten voor België in internationaal perspectief vrij mager. Volgens de jongste vooruitzichten van de Europese Commissie is België in 2022 dan wel op weg naar een economische groei van 2,6%, maar is het laagste cijfer van heel Europa. Geen reden voor euforie dus.
